Άη Στράτης. Ο μικρός παράδεισος του Β.Α. Αιγαίου.

Δημοσιεύθηκε : Τρίτη, 08 Σεπτέμβριος 2015 15:30 | Γράφτηκε από τον/την Super User

Κείμενο - Φωτογραφίες - Βίντεο : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.
Μουσική : Γιώργος Ρήγος.

Είναι τιμή μου κατ' αρχάς, και υποχρέωσή μου συνάμα, να πω ότι είμαι επίτιμος δημότης του μικρού αυτού, πλην "θλιμμένου", επίγειου παράδεισου του Β.Α. Αιγαίου. Ένα τιμητικό τίτλο που μου απένειμε τον Ιανουάριο του 2001 ο Πρόεδρος της Κοινότητας του Άη Στράτη Χαράλαμπος Μακρής με ομόφωνη απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου, εκτιμώντας κάποια ελάχιστα πράγματα που έκανα για τον Άη Στράτη εκείνη την εποχή. Και λέω "θλιμμένου" γιατί ο μικρός και όμορφος αυτός τόπος επελέγη σαν τόπος εξορίας αντιφρονούντων αριστερών από ανόητους κυβερνώντες, ενώ ο μεγάλος σεισμός που κτύπησε τον Άη Στράτη το 1968 έγινε η αιτία να καταρρεύσουν τα περισσότερα σπίτια του οικισμού και να χάσουν τη ζωή τους 20 άνθρωποι.

Αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα ακτοπλοϊκής σύνδεσης με το Λαύριο ο Άη Στράτης τον χειμώνα που πέρασε. Ευτυχώς δρομολογήθηκε το πλοίο "Express Pegasus" της "Hellenic Seaways" με το οποίο ταξιδέψαμε ως εκεί τον Ιούλιο. Όμορφο πλοίο, αξιόπιστο και γρήγορο, που έφερε το χαμόγελο και την αισιοδοξία στα πρόσωπα των ακριτών του Άη Στράτη που έβλεπαν το καινούργιο λιμάνι τους να ολοκληρώνεται αλλά να μη δένει σ' αυτό άλλο καράβι πλην του θρυλικού "Αιολίς", του "λεωφορείου" του Άη Στράτη, όπως το αποκαλούν οι Αγιοστρατίτες, που συνδέει, καθημερινώς σχεδόν, τον Άη Στράτη με τη γειτονική Λήμνο.

Φθάσαμε σούρουπο στο νησί, μετά από ένα όμορφο ταξίδι 7 περίπου ωρών, από το Λαύριο, με μια θάλασσα να την πιεις στο ποτήρι. Στάθμευσα το camper στο δυτικό άκρο της παραλίας του οικισμού, κάτω από τα αλμυρίκια, και απολαύσαμε το παιγνίδισμα του ήλιου με τη θάλασσα, καθώς αυτός ξάπλωνε πάνω στον Άθω. Εκεί "στρατοπεδεύσαμε" καθ' όλη την διάρκεια της παραμονής μας. Υπήρχε άλλωστε κοινόχρηστη βρύση στα 50 μέτρα, απόλυτη ησυχία, σκιά και μια υπέροχη αμμουδιά στα πόδια μας. Εκεί ήρθε και μας βρήκε και ο καλός μας φίλος Βύρων Μανικάκης και αποσπερίσαμε, όπως λένε στην Κάσο, με κεριά, κρασί και μεζέ κάτω απ' τα αλμυρίκια.

Το πρωί της επομένης αναθέσαμε στο παπί να μας οδηγήσει στον Άγιο Δημήτρη, την πλησιέστερη στον μοναδικό οικισμό του νησιού παραλία. Εκείνη την ημέρα νοιώσαμε στο πετσί μας την παντελή έλλειψη αξιοπρεπούς οδικού δικτύου. Τι να την κάνει βέβαια, θα πει κάποιος, την άσφαλτο στον παράδεισο; Αν όμως δεν διαθέτεις ένα "άγριο" 4Χ4, μια "γουρούνα" ή ένα δίτροχο enduro, απλώς μένεις στον οικισμό ή παίρνεις νερό και ξηρά τροφή και εμπρός καλά μου ποδαράκια! Κουβέντα βεβαίως να πάμε με το camper!

Αυτός ήταν κυρίως ο λόγος που η καπετάνισσα δεν με ακολούθησε σε άλλη παραλία, ούτε ήρθε μαζί μου μέχρι το ακρωτήριο Σιαλμά και το ομώνυμο μνημείο, που έχει στηθεί εκεί προς τιμήν του ήρωα υποσμηναγού Νίκου Σιαλμά, ο οποίος έχασε τη ζωή του τον Ιούνιο του 1992 κατά την διάρκεια μιας αναχαίτισης στον ακήρυχτο πόλεμο με τους εξ ανατολών γείτονες.

Όταν ρώτησα τη νεαρή δήμαρχο του Άη Στράτη γιατί οι δρόμοι είναι σ' αυτή την τραγική κατάσταση, μου απάντησε, με αφοπλιστική ομολογουμένως ειλικρίνεια, πως η εργασία αυτή έμεινε πίσω με ευθύνη της δημοτικής Αρχής : http://www.ribandsea.com/face/1968-maria-kakali-dimarxos-ai-strati-i-pio-nea-se-ilikia-ellinida-dimarxos Πάντως αυτό δεν στάθηκε εμπόδια για να πάω με το παπί σε όλες σχεδόν τις προσβάσιμες από την ξηρά παραλίες του Άη Στράτη, κουβαλώντας τρίποδο και κάμερα σε δρόμους που πρέπει να είσαι πεζοναύτης για να τους "περπατήσεις".

Έφθασα λοιπόν με προσοχή, γιατί καθώς λέγεται ο γέρος ή από πέσιμο θα πάει ή από χέσιμο, στο Λιδαριό, στο Φτελιό, στην Τρυπητή, στο μνημείο του Σιαλμά, στο Αλονίτσι και στη σπηλιά του Αγίου Ευστρατίου, που βρίσκονται στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού. Όχι ότι δεν υπάρχουν και άλλες παραλίες, όμως σ' αυτές μπορεί να φθάσει κανείς μόνο από τη θάλασσα. Αυτός είναι ο λόγος που αποφάσισα την επόμενη φορά να μην πάω στον Άη Στράτη χωρίς ένα μικρό έστω φουσκωτό.

Ο μοναδικός οικισμός, που κάλυπτε πριν από τον μεγάλο σεισμό του '68 ολόκληρη την πλαγιά στα ανατολικά του σημερινού λιμανιού, ζει ακόμη με νωπές τις μνήμες των χρόνων που οι πολιτικοί εξόριστοι ζούσαν στο νησί. Το μουσείο της Δημοκρατίας είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας πως στον Άη Στράτη έζησαν απομονωμένοι Έλληνες πολίτες, ποιητές, ηθοποιοί, μουσικοί, που έκαναν το "λάθος" να έχουν αριστερές ιδέες.

Τα πεσμένα από τον σεισμό πέτρινα σπίτια αντικαταστάθηκαν από σπίτια-κουτιά που έκτισε η χούντα εν ριπή οφθαλμού. Κάποιοι δικαιολογούν τα κακόγουστα αυτά σπίτια λέγοντας πως ο κόσμος ξεσπιτώθηκε και έπρεπε κάπου να στεγαστεί, το συντομότερο. Κάποιοι άλλοι όμως, μαζί μ' αυτούς κι' εγώ, λένε πως μ' αυτόν τον τρόπο χάθηκε το χρώμα και ο χαρακτήρας του Άη Στράτη. Η Δημοτική Αρχή του νησιού εκπονεί τώρα μελέτη για το ζωντάνεμα του παλιού οικισμού, κάτι που προσωπικώς πιστεύω ότι θα πάρει πολύ χρόνο με δεδομένο τον αργό ρυθμό που κινούνται αυτές οι διαδικασίες στην Ελλάδα αλλά και την τεράστια οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα. Η δήμαρχος μου είπε βέβαια ότι τα κονδύλια θα έλθουν από τα ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά, μεταξύ μας, ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι!

Το καινούργιο λιμάνι - προβλήτας κατ' ουσίαν - δημιούργησε έναν ασφαλέστερο και πιο αξιοπρεπή χώρο φιλοξενίας των μεγάλων πλοίων που έρχονται απ' το Λαύριο, συγχρόνως όμως δημιούργησε και την εντύπωση πως με ισχυρό πουνεντογάρμπη η προσέγγιση των πλοίων θα είναι και πάλι απαγορευτική. Υπήρξε άλλωστε μια τέτοια περίπτωση κατά την διάρκεια της παραμονής μας, όταν το "Express Pegasus" πέρασε, είδε και απήλθε! Ευτυχώς δεν ήταν η ημέρα που είχαμε κανονίσει να περάσουμε στη Λήμνο.

Εξαίρεση αποτελεί το "Αιολίς", το θρυλικό "λεωφορείο" του Άη Στράτη, όπως το αποκαλούν οι κάτοικοι του νησιού. Είχα την ευκαιρία να συζητήσω με τον ιδιοκτήτη του, τον καπετάν Λευτέρη Καραϊσκάκη, κατά την διάρκεια της παραμονής μας στη Λήμνο μερικές ημέρες αργότερα : http://www.ribandsea.com/face/1970-o-kapetanios-tou-aiolis-lefteris-karaiskakis-milaei-xoris-peristrofes

Αυτό που κάνει εντύπωση στον επισκέπτη, και δεν περιμένει να δει, είναι η απίστευτη ποσότητα βελανιδόδενδρων που, σε μερικές περιπτώσεις, σχηματίζουν πυκνά δάση, όπως π.χ. στις περιοχές Αλονίτσι και Λιδαριό. Λέγεται μάλιστα πως τα βελανιδόδενδρα ήταν κάποτε πολύ περισσότερα λόγω της χρήσης των καρπών τους για να τρέφονται τα ζώα και για πρώτη ύλη στη βυρσοδεψία. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας η χρήση των καρπών του βελανιδόδενδρου σχεδόν εξαλείφτηκε και μαζί μ' αυτό και το ενδιαφέρον των Αγιοστρατιτών για την καλλιέργειά του.

Δύο από τα πιο σημαντικά έργα που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια στο νησί, είναι ο βιολογικός καθαρισμός και η απομάκρυνση των σκουπιδιών, τα οποία μεταφέρονται πλέον με απορριμματοφόρο στη Λήμνο. Στη μεν πρώτη περίπτωση υπάρχουν βεβαίως ακόμη προβλήματα - κάτι που διαπίστωσα ιδίοις όμμασι ένα πρωί που περιπλανιόμουν στον οικισμό - καθώς φαίνεται πως η ρύση των σωλήνων που οδηγούν τα λύματα στο κτίριο του βιολογικού καθαρισμού είναι τέτοια που δημιουργεί πρόβλημα στα φρεάτια, τα οποία ειδικό συνεργείο του Δήμου συχνά αποφράσσει. Ο χώρος, όπου παλαιότερα ήταν η χωματερή του νησιού, έχει πλέον καθαριστεί και περιφραχτεί και απομένει η μετατροπή του σε πάρκο, που καθυστερεί όμως ακόμη λόγω ασθένειας του εργολάβου που ανέλαβε την εκτέλεση του έργου, όπως μου είπε η Μαρία Κακαλή, η νέα δήμαρχος του Άη Στράτη.

Η παρουσία του Βύρωνα Μανικάκη, ενός από τα παιδιά του αείμνηστου φωτογράφου του Άη Στράτη Βασίλη Μανικάκη, είναι καθοριστική για τον μικρό αυτό επίγειο παράδεισο : http://www.ribandsea.com/face/1966-ta-petrina-xronia-tou-ai-strati-mesa-apo-ton-fotografiko-fako-tou-vasili-manikaki Ο Βύρωνας έχει στα χέρια του, σε εικόνες, την σύγχρονη ιστορία του νησιού, πολύτιμο υλικό που κληρονόμησε από τον πατέρα του. Δεν περιορίστηκε όμως σ' αυτό. Συνέχισε να φωτογραφίζει και να βιντεοσκοπεί τοπία, πρόσωπα και εκδηλώσεις, συνεχίζοντας μ' αυτόν τον τρόπο το έργο του Βασίλη Μανικάκη.

Πρόθυμος πάντα, επιδεικνύει το πολύτιμο αυτό φωτογραφικό υλικό σε όσους ρωτούν και ενδιαφέρονται να μάθουν, ενώ έχει δωρίσει σημαντικά αντικείμενα στο μουσείο της Δημοκρατίας, από την εποχή που ζούσαν οι πολιτικοί εξόριστοι στο νησί και γενικώς ασχολείται ενεργά με τα κοινά του Άη Στράτη, αν και διακρίνει κανείς τη μελαγχολία στο βλέμμα και την πικρία στα λόγια του γιατί αυτή η αφιλοκερδής ενασχόλησή του δεν βρίσκει απήχηση, ενώ έχει γίνει στο παρελθόν δέκτης απαξιωτικών σχολίων και ενεργειών. Κάπου το έχω ξαναδεί αυτό το έργο που έχει τίτλο "όπου κι' αν πάω με πληγώνει να βλέπω την Ελλάδα να τρώει τα καλά παιδιά της"...