Rib and Sea

Επιμέλεια : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Συνάντησα τυχαία στην Αλεξανδρούπολη την καθηγήτρια Γενικής Παιδείας και Βυζαντινής Μουσικής Ελεάννα Γουγούση, η οποία τυγχάνει να είναι και συνδρομήτρια στο κανάλι μου στο YouTube, και είχα την ευκαιρία να ακούσω απ' τα χείλη της την ιστορία του υπέροχου νεοκλασικού κτιρίου το οποίο από Νοσοκομείο στα τέλη του 19ου αιώνα μετετράπη σε Μουσικό Σχολείο και λειτουργεί μ' αυτή τη μορφή από το 2015

Γράφει ο Αναστασιάδης Δημήτρης, Ιατρικός Σύλλογος Έβρου: 92 χρόνια δημιουργικής παρουσίας, 1925-2017. Έκδοση του Ιατρικού Συλλόγου Έβρου, Ιούνιος 2017

Το πρώτο Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης στο τέρμα των οδών 14ης Μαΐου και Ι. Καβύρη, θεμελιώθηκε το 1883 και εγκαινιάστηκε το 1896. Το αναφέρουν μαρτυρίες παλιών γιατρών και ιστορικών της Αλεξανδρούπολης και το αναγγέλλει και η ελληνική εφημερίδα «Νεολόγος» της Κωνσταντινούπολης εκείνης της εποχής.
Η ιστορία του πρώτου Νοσοκομείου της Αλεξανδρούπολης αρχίζει στο τέλος του προ-προηγούμενου αιώνα. Κτίστηκε στα 1895.

Υπάρχουν δύο εκδοχές για την αιτία ανέγερσης του κτιρίου αυτού. Η πρώτη αναφέρει ότι κτίσθηκε για να χρησιμοποιηθεί ως τουρκικό σχολείο στα τέλη του 19ου αιώνα, για τις ανάγκες των παιδιών των Οθωμανών. Η άλλη, (διατυπώθηκε από τον Γεώργιο Παναγιώτου) στο περιοδικό «Ιατρικές ώρες» τ.3, Νοέμβριος 2007), ότι ήταν επί τουρκοκρατίας το νέο Νοσοκομείο της πόλης. Στην εκδοχή αυτή συμφωνεί και ο ερευνητής Γ. Αλεπάκος, ο οποίος τοποθετεί την ανέγερση του κτηρίου μετά το 1896, λόγω των πολλών ασθενειών που αναφέρονται τα προηγούμενα χρόνια από το 1891 και μετά, και μάλιστα η τοποθεσία του έξω από την πόλη, συνηγορεί για την αποφυγή μετάδοσης των ασθενειών εκείνης της εποχής.

Στην εφημερίδα «Νεολόγος» της Κωνσταντινούπολης, στο φύλλο της 12.6.1896 αναφέρεται: «Εκ Δεδέ Αγάτζ αναγγέλλεται ότι μετά μεγάλης πομπής και επί παρουσία των αρχών και των προκρίτων της πόλεως κατετέθησαν τα θεμέλια του εκεί ανεγερθησομένου νοσοκομείου». Στη μεταπτυχιακή μελέτη της Μαρίας Τεμιρτσίδη «Από το Δεδέαγατς στην Αλεξανδρούπολη (η ιστορία της πόλης από το 1860 έως το 1920)» αναφέρεται ότι «…το κτήριο άρχισε να κτίζεται από τις οθωμανικές αρχές το 1893 για να χρησιμοποιηθεί ως νοσοκομείο. Εγκαινιάσθηκε το 1896 από τον Αλή Μπέη, άρχοντα της περιοχής. Πριν από την απελευθέρωση της πόλης, λειτουργούσε ως Τουρκικό Δημοτικό Σχολείο».

Μια σπάνια επιστολή του 1901 που βρέθηκε στο αρχείο απογόνων παλαιών Αλεξανδρουπολιτών εκφράζει απόλυτα, πώς ήταν το πρώτο Νοσοκομείο της πόλης μόλις άρχισε η λειτουργία του, αλλά και γενικά την ατμόσφαιρα που υπήρχε στην εποχή εκείνη στις αρχές του αιώνα. Η επιστολή εστάλη για οικονομική ενίσχυση του Νοσοκομείου.

Με μεγάλη προσπάθεια λόγω των 117 χρόνων που πέρασαν και της φθοράς, καταφέραμε και αντιγράψαμε την επιστολή για να μπορεί να διαβαστεί:

«Περί του Νοσοκομείου τούτου λοιπόν νομίζω χρήσιμον να σας μεταδώσω πληροφορίας τινάς. Το ίδρυμα τούτο οικοδομήθη προ τριετίας αποκλειστικώς δι’ εράνων ενεργηθέντων τη ενδελεχεί φροντίδι του πρώην διοικητού Χαζήμ Βέη, νυν γενικού Διοικητού Μοσούλης.

Κείμενον δε εις απόστασιν τετάρτου της ώρας από της πόλεως, διακρίνεται διά το μεγαλοπρεπές της οικοδομής, το ευρύχωρον και ευάερον των δωματίων και την εξωτερικήν και εσωτερικήν του καθαριότητα.
Εν αυτώ υπάρχει φαρμακείον, λουτρόν, μαγειρείον και όλα των ασθενών χρεώδη.
Στρώματα και κλίναι, ασπρόρουχα καινουργή, αίθουσες δια τους απόρους ασθενείς και ιδιαίτερα δωμάτια διά τους δυναμένους να πληρώσουν το ευτελές των δύο φράγκων ποσό καθ’ έκαστον.
Ως κορωνίς δε πάντων τούτων τέσσερις ιατροί, οι μάλλον διακεκριμένοι, της πόλεως ημών, οίτινες αυθορμήτως προσεφέρθησαν εν ονόματι της φιλανθρωπίας, όπως επισκέπτονται δωρεάν τους ασθενείς εναλλάξ, μία εβδομάδα έκαστος.

Τα ονόματα των φιλανθρώπων τούτων ιατρών δίδομεν ευχαρίστως εις την δημοσιότητα ευχόμενοι όπως το ευγενές αυτόν παράδειγμα μιμηθώσιν και άλλαι ευαίσθητοι ψυχικά δυνάμενοι να συνδράμωσι το ίδρυμα κατ’ άλλον επίσης ευγενή τρόπον.

Οι εν λόγω ιατροί είναι οι κ.κ. Α. Κρήτης, Σταματιάδης, Σακελλαρίου και Οικονόμου.
Αι ευχαί των δυστύχων περιθαλπομένων έστωσαν αυτοίς επάξια αντιμισθία των κόπων αυτών».
Την εποχή που κτίστηκε το κτήριο, ήταν αρκετά έξω από την πόλη στο βόρειο τμήμα αυτής, δίπλα στο ρέμα Βανικιώτη, στο δρόμο προς τον Βουλγάρικο οικισμό Ντάμια (σημερινή Παλαγία). Σήμερα βρίσκεται στη συμβολή κεντρικών αρτηριών (14ης Μαΐου, Καβύρη, Παπαναστασίου, Ηροδότου και Θράκης), που σχηματίζουν μπροστά του μία μικρή πλατεία.

Κατά την διάνοιξη της οδού Ηροδότου, ως συνδετήριας με τον αυτοκινητόδρομο της Εγνατίας Οδού, (περί το 2005) γκρεμίστηκε από την ανατολική πλευρά του κτηρίου ένα οργανικό τμήμα του κτηρίου που προεξείχε. Παρόμοιο υπάρχει σήμερα μόνο στη δυτική πλευρά. Από το 1922 (λίγο μετά την απελευθέρωση της πόλης έως το 1924) στεγαζόταν το 5ο στρατιωτικό νοσοκομείο του Ελληνικού Στρατού και στη συνέχεια μέχρι το 1975 χρησιμοποιήθηκε ως το Νοσοκομείο της πόλης.

Με Υπουργική Απόφαση το 1925 ονομάστηκε προσφυγικό νοσοκομείο, λόγω των πολλών προσφύγων που συνέρρεαν στην περιοχή με τμήματα παθολογικό και χειρουργικό και έτσι λειτούργησε μέχρι το 1939 που δημοσιεύθηκε ο πρώτος οργανισμός του και άρχισε πλέον να λειτουργεί κανονικά σαν κρατικό Νοσοκομείο με 55 κλίνες.

Έτσι λειτούργησε μέχρι το 1975. Τη διετία 1975-1976 το Νοσοκομείο μετακόμισε στο νέο τότε, παλιό σήμερα, Νοσοκομείο της Καλλιθέας, της οδού Δήμητρας. Και το παλιό κτήριο χρησιμοποιήθηκε ως Σχολή Νοσηλευτικής του Νοσοκομείου μέχρι το 2002. Έκτοτε για μεγάλο χρονικό διάστημα το κτήριο εγκαταλείφθηκε.

Το 2009 αποφασίστηκε από τον Δήμο Αλεξανδρούπολης να χρησιμοποιηθεί για τις σχολικές ανάγκες της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Εκπονήθηκε η σχετική μελέτη και με χρηματοδότηση του Υπουργείου Παιδείας, δημοπρατήθηκε το έργο και πραγματοποιήθηκαν οι εργασίες αποκατάστασης και μετατροπής του κτηρίου σε σχολική μονάδα.

Από τον Σεπτέμβριο του 2015, αναπαλαιωμένο πλέον, άρχισε να λειτουργεί ως Μουσικό Γυμνάσιο της πόλης.
Το κτήριο αυτό είχε χαρακτηριστεί ως έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία με την υπ’ αριθμόν 37827/1675/4.7.1979 Απόφαση Υπουργού Πολιτισμού και Επιστημών, η οποία δημοσιεύτηκε στο 714/28.8.1979 Φ.Ε.Κ. τ. Β΄ με το αιτιολογικό: «Το Παλαιό Νοσοκομείο Αλεξανδρουπόλεως, ανεξάρτητα από τις νεότερες προσθήκες που θα πρέπει να απομακρυνθούν, είναι καθ’ εαυτό ένα αξιόλογο κτήριο, με γνήσια στοιχεία της παλαιάς αρχιτεκτονικής που μαζί με τον ελεύθερο περιβάλλοντα χώρο του συνθέτει έναν από τους λίγους και παλαιούς πυρήνες της πόλης».