Rib and Sea

Η ωραία... κοιμωμένη!

Θυμάται, φωτογράφισε, βιντεοσκόπησε και σχολιάζει ο Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Ήταν όμορφη, αφημένη στην αγκαλιά του βυθού, εκατό περίπου μέτρα απόσταση από το εκκλησάκι του Αϊ Νικόλα, στη Μακρά της Κάσου. Σφουγγάρια και κοχύλια στόλιζαν το κορμί της και ο αμμώδης βυθός συντρόφευε τα όνειρά της...

Την είχε εντοπίσει ένας φίλος μου, καθώς κολυμπούσε κοντά στη νοτιοανατολική ακτή της Μακράς. "Υπάρχει μια μεγάλη παλιά άγκυρα εδώ", μου είχε πει, αλλά δεν του έδωσα σημασία. Όταν όμως την είδα κι' εγώ, κατάλαβα πόσο δίκιο είχε! Καθώς την παρατηρούσα μέσα απ' το γυαλί της μάσκας, σχημάτισα την εντύπωση πως με περίμενε, πως δεν βρισκόταν τυχαία εκεί, πως το ξύπνημά της έμελλε να είναι το ίδιο αναπάντεχα εντυπωσιακό, όπως ήταν και η τραγική της απώλεια...

Χρειάστηκε να περάσουν δύο σχεδόν μήνες, πλήρεις γραφειοκρατικών διαδικασιών, μέχρις ότου αποσπάσω την έγκριση των αρμοδίων Αρχών για την ανέλκυσή της. Του Υπολιμεναρχείου Καρπάθου, αφ' ενός, και της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, αφ' ετέρου. Ευτυχώς της Υπηρεσίας αυτής προίστατο την εποχή εκείνη η κυρία Χατζηδάκη, η οποία είχε ευρύτητα πνεύματος και δεν έφερε προσκόμματα στην όλη διαδικασία. Πρόθεσή μου ήταν να προσφέρω την άγκυρα στον Δήμο Κάσου με σκοπό να τοποθετηθεί και να στολίσει το νέο λιμάνι του νησιού, το οποίο επρόκειτο να αρχίσει να λειτουργεί μέχρι το καλοκαίρι του 2003. "Τώρα σου ήρθε να την χαρίσεις στον Δήμο; Δεν μπορείς να περιμένεις να αλλάξει ο Δήμαρχος;", μου είπε για να με πειράξει ένας Κασιώτης, που γνώριζε την έντονη κριτική που είχα ασκήσει τότε για τα έργα και τις παραλείψεις του Γιώργου Κακομανώλη. "Δεν έχει σημασία ποιος είναι Δήμαρχος", του απάντησα, "σημασία έχει ότι εγώ θα δωρίσω την άγκυρα στο νησί".

Έχοντας στα χέρια μου την άδεια της Εφορείας Εναλίων, προσδιόρισα σαν ημερομηνία ανέλκυσης της άγκυρας την Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2002. Έμενε να έρθω σε επαφή με την τεχνική εταιρεία που είχε αναλάβει την αποπεράτωση του νέου λιμανιού της Κάσου και τον χειριστή της μπίγας, αλλά το αποτέλεσμα ήταν μάλλον αποκαρδιωτικό. Στάθηκε αδύνατον να βρω κάποιον υπεύθυνο.

Έτσι, αποφάσισα να μεταφέρω στην Κάσο το εξάμετρο φουσκωτό σκάφος "Απάτσι", που είχα εκείνη την εποχή, με το πλοίο της γραμμής και, μαζί μ' αυτό, ολόκληρο τον καταδυτικό εξοπλισμό του καλού μου φίλου και εξαιρετικού αυτοδύτη Κώστα Θωκταρίδη, ο οποίος εργαζόταν τότε στο "Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών" ως υπεύθυνος του βαθυσκάφους που διέθετε το ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Ο Κώστας απεδέχθη ευχαρίστως το αίτημά μου να ανελκύσει αφιλοκερδώς τη μεγάλη παλιά άγκυρα της Μακράς και, έτσι, στο εξάμετρο φουσκωτό, εκτός από τον καταδυτικό του εξοπλισμό, φορτώθηκαν ακόμη πέντε αλεξίπτωτα θαλάσσης και ένα τεράστιο μπαλόνι, κλειστού τύπου, ανυψωτικής ικανότητας 500 κιλών!

Έμενε να ζητήσω την συμπαράσταση της εταιρείας Λ.Α.Ν.Ε. και του διευθυντή της, κ. Σίμου Πανταζή, για να μπορέσω να ανταπεξέλθω στα μεγάλα έξοδα εκείνου του εγχειρήματος. Αίτημα το οποίο ικανοποιήθηκε πλήρως, αφού ο κ. Πανταζής έδωσε εντολή να μεταφερθούν στην Κάσο δωρεάν τα άτομα, το αυτοκίνητο και το σκάφος.

Το Σάββατο 2 Νοεμβρίου, λοιπόν, καταπλεύσαμε , έμφορτοι καταδυτικού εξοπλισμού και αγαλλίασης, σε μια ηλιόλουστη Κάσο που θύμιζε άνοιξη μάλλον παρά χειμώνα. Δύο ώρες αργότερα ρίξαμε τον "Απάτσι" στον Εμπορειό και βάλαμε πλώρη για τη Μακρά. Ο Κώστας ήθελε να εντοπίσει ο ίδιος την άγκυρα και την θέση της στο βυθό και να κάνει, ει δυνατόν, την προεργασία ανέλκυσης το ίδιο απόγευμα, αφού το μεσημέρι της Κυριακής έπρεπε να επιστρέψει στην Αθήνα αεροπορικώς λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων.

Φτάσαμε στο επίμαχο σημείο, εκατόν πενήντα περίπου μέτρα ανατολικά του Άη Νικόλα στη Μακρά, και έπεσα πρώτος στο νερό για να εντοπίσω το ακριβές σημείο μέχρις ότου ο Κώστας φορέσει τον καταδυτικό του εξοπλισμό. Είχαμε φθάσει, συμπτωματικώς, ακριβώς πάνω από την υπέροχη "κοιμωμένη"! Κάτω από τη γάστρα του "Απάτσι" αναπαυόταν στον αμμώδη βυθό η πελώρια άγκυρα του Αγγλικού Ναυαρχείου!

Ανέβηκα και πάλι στο σκάφος και φουντάρισα το σίδερο. Μερικά λεπτά αργότερα ο Κώστας έπεσε στη θάλασσα και άρχισε να δένει με σχοινιά και συρματόσχοινα τα ειδικά αλεξίπτωτα θαλάσσης επάνω στον κορμό της. Τον συνόδευσα απαθανατίζοντας την προσπάθειά του με μια βιντεοκάμερα που είχα κλείσει σε μια στεγανή πλαστική "σακκούλα", από εκείνες που δεν σου επιτρέπουν να στοχεύεις με ακρίβεια το θέμα σου. Επιστρέψαμε στο Φρυ έχοντας ολοκληρώσει την προεργασία. Το πρωί της Κυριακής η ανέλκυση της άγκυρας έμελλε πλέον να είναι μια απλή διαδικασία...

Το επόμενο πρωί αποπλεύσαμε νωρίς για τη Μακρά, φροντίζοντας να ειδοποιήσουμε τους άνδρες του Λιμενικού Σταθμού Κάσου, οι οποίοι είχαν εκφράσει την επιθυμία να μας συνοδεύσουν με το δεκάμετρο "Stealth" της "Oceanic". Όπως είχε προβλέψει ο Κώστας, η τεράστια άγκυρα δεν άργησε να αφήσει το σφικταγκάλιασμά της με τον βυθό που την φιλοξένησε, ποιος ξέρει πόσες δεκαετίες, υπακούοντας στην ήρεμη δύναμη του αέρα που γέμισε τα "σωθικά" των πέντε αλεξίπτωτων και του τεράστιου μπαλονιού.

Ο καιρός είχε παραδοθεί άνευ όρων στις επιθυμίες μας. Θάλασσα "κλειδωμένη" στην απόλυτη ηρεμία και θερμοκρασία ανάλογη των πρώτων ημερών του καλοκαιριού! Δέσαμε την άγκυρα στα ski hooks του "Απάτσι" και η περίεργη ρυμούλκυση ξεκίνησε. Κάτι λιγότερο από δύο ναυτικά μίλια μας χώριζαν από το λιμάνι της Κάσου. Το τεράστιο, κλειστού τύπου, κόκκινο μπαλόνι ήταν ο οδηγός. Αυτό θα μας έδειχνε αν κάτι πήγαινε στραβά όσο εμείς θα πλέαμε προς το Φρυ. Αν για κάποιο λόγο χανόταν ο αέρας από τα πέντε αλεξίπτωτα, η άγκυρα θα επέστρεφε και πάλι στον υγρό της τάφο και ήταν αμφίβολο αν θα είχαμε τον χρόνο να κόψουμε τον "ομφάλιο λώρο" που μας έδενε μαζί της. Χωρίς αμφιβολία, σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, το μεγάλο βάρος της θα μπορούσε να δημιουργήσει απρόβλεπτες καταστάσεις για τον "Απάτσι" που την ρυμουλκούσε!

Ο Κώστας ήταν ετοιμοπόλεμος. Συνέχισε να φορά τον καταδυτικό του εξοπλισμό, καθ' όλη τη διάρκεια της ρυμούλκυσης, έτοιμος να επέμβει δραστικά αν κάτι στράβωνε. Προηγουμένως είχε φροντίσει να μάθει ποιο ήταν το μέγιστο βάθος της θάλασσας στο πέρασμα Μακράς-Κάσου. Τα 20-30 μέτρα, που άκουσε ότι μας χώριζαν απ' τον βυθό, σε συνδυασμό με το ανάλογου μήκους σχοινί ρυμούλκυσης, μάλλον τον ανακούφισαν. Ξάπλωσε λοιπόν στο πρυμιό κάθισμα, κλείνοντας τα μάτια και απολαμβάνοντας το ζεστό χάδι του ήλιου μέχρις ότου πλησιάσαμε σε απόσταση βολής από τον προορισμό μας.

Χρειάστηκε μία ωρα και δέκα λεπτά για να ρυμουλκύσει ο "Απάτσι" την άγκυρα στο Φρυ, κάτω ακριβώς απ' τη μπίγα που συμμετείχε στις εργασίες κατασκευής του λιμανιού. Το αιώνιο όμως φυλετικό σύμπλεγμα κάποιου εργολάβου (Ναπολέων νομίζω λεγόταν - όνομα και πράγμα), ο οποίος αρνήθηκε να βγάλει την άγκυρα απ' το νερό επειδή δεν είχε ειδοποιηθεί εγκαίρως, μας ανάγκασε να συνεχίσουμε την ρυμούλκυση του τεράστιου "λάφυρου" μέχρι το παλιό λιμάνι της Κάσου, τον Εμπορειό.

Οι δείκτες του ρολογιού έδειχναν ήδη 11 και η ανησυχία μου, μήπως ο Κώστας χάσει το αεροπλάνο, ήταν έκδηλη. Ο ίδιος παρέμενε ατάραχος, όπως ατάραχος είναι στις βαθειές του καταδύσεις! Η άγκυρα ρυμουλκύθηκε πάντως εγκαίρως στο παλιό λιμάνι. Ο Κώστας αποσύνδεσε το μπαλόνι και τα αλεξίπτωτα και άφησε την άγκυρα να ακουμπήσει στον βυθό, σε βάθος τριών πια μόλις μέτρων. Μόλις και μετά βίας πρόλαβε τελικώς την πτήση του, βοηθούμενος από την Πόπη Σακελλαρίδη, η οποία προσεφέρθη να τον μεταφέρει με το αυτοκίνητό της στο Δημοτικό αεροδρόμιο του νησιού.

Την συνέχεια και το τέλος αυτής της μικρής περιπέτειας έγραψε ο Μιχάλης Βρετός, που έβγαλε με το κλάρκ την "σιδερένια κυρία" απ' τη θάλασσα και την μετέφερε έξω απ' το εργαστήριο του Γιώργου Μανούσου για ματσακόνισμα, πλύσιμο με γλυκό νερό και βάψιμο, στη συνέχεια, με ειδική μπογιά, σύμφωνα με τις οδηγίες ειδικών συντηρητών. Την Τετάρτη 6 Νοεμβρίου παρέδωσα την άγκυρα στον Δήμαρχο Κάσου κ. Γιώργο Κακομανώλη, παρουσία των δημοτικών συμβούλων Γιώργου Ιερομόναχου και Μανώλη Μαστροπαύλου.

Γύρισα με κρύα καρδιά στην καπνισμένη τερατούπολη και το μαγγανοπήγαδο της καθημερινής ρουτίνας, μακριά από τη μυρωδιά της θάλασσας. Εν τω μεταξύ, το πλοίο, με τον εξαιρετικό καπεταν Μανώλη Φραγκιαδάκη, τα είδε όλα στο ταξίδι της επιστροφής! Θαρρείς και ο Αίολος περίμενε να τελειώσουμε την ανέλκυση για να αρχίσει και πάλι να αναδεύει το Καρπάθιο!

Στοιχεία για την άγκυρα.

Το στίγμα όπου βρέθηκε η άγκυρα : 35 μοίρες 27΄βόρεια, 26 μοίρες 53΄ανατολικά, σαράντα περίπου μέτρα απόσταση από τη νότιοανατολική ακτή της νήσου Μακράς στην Κάσο.
Βάθος : Έξι περίπου μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.
Βυθός : Αμμώδης.
Τύπος άγκυρας : Ένστυπος (με στύπο) Αγγλικού Ναυαρχείου.
Πιθανολογούμενη χρονολογία κατασκευής : Τέλη 19ου αιώνα.
Υλικό κατασκευής : Σίδερο.
Διαστάσεις : Ύψος κορμού 2,7 μέτρα, μήκος ένστυπου άξονα 2,8 μέτρα, απόσταση μεταξύ χαλιών 1,7 μέτρα, διάμετρος κορμού (μετά την αφαίρεση μεγάλου στρώματος σκουριάς) κυμαινόμενη από 13-18 εκατοστά του μέτρου.
Βάρος : Περίπου 1.000 κιλά.

Ο τύπος αυτός της άγκυρας είχε το πλεονέκτημα ότι "έπιανε" καλά στον βυθό, λόγω της ύπαρξης του στύπου που λειτουργούσε ως "αντίβαρο". Το βασικό της όμως μειονέκτημα, λόγω του οποίου τελικώς αποσύρθηκε, ήταν η δυσκολία στη στοιβασία, με συνέπεια μετά το βιράρισμα να πληγώνει τα έξαλα του πλοίου στις βίαιες αναταράξεις της εξ αιτίας θαλασσοταραχής.

Στο σχετικό άρθρο μου, στα περιοδικά του χώρου της θάλασσας, είχα ευχαριστήσει τότε για την συμπαράστασή τους τον φίλο μου Κώστα Θωκταρίδη, την εταιρεία Λ.Α.Ν.Ε. και τον κ. Σίμο Πανταζή, το Υπολιμεναρχείο Καρπάθου, τον Λιμενικό Σταθμό Κάσου, την κυρία Χατζηδάκη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, τον Νίκο Ζαχάρη, τον Μιχάλη Βρετό, τον Γιώργο Μανούσο, τον Γιάννη Μονδάνο, την Πόπη Σακελλαρίδη και την σύζυγό μου Άννα. Η άγκυρα βρίσκεται σήμερα και στολίζει το Ηρώο της Κάσου.

Κάμερα - Υποβρύχια πλάνα - Επιμέλεια : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Φωτογραφίες τίτλων τέλους : Νικολέττα Σοφίλα.