Rib and Sea

Επιμέλεια : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Είχαμε την ατυχία να επιλέξουμε σαν ημέρα αναχώρησής μας για τους Φούρνους την ημέρα της γενικής απεργίας που ακινητοποίησε και τα πλοία στο λιμάνι του Πειραιά. Έτσι στηθήκαμε επί 6 ώρες με το αυτοκινούμενο έξω απ’ το «Blue Star Mykonos», μέχρις ότου αποπλεύσει στις 11 πριν τα μεσάνυχτα. Θεωρούμε πάντως τους εαυτούς μας ιδιαίτερα τυχερούς που αυτή η εξαιρετική ακτοπλοϊκή εταιρεία μάς επιτρέπει να ταξιδεύουμε δωρεάν με τα σύγχρονα, γρήγορα και πολυτελή καράβια της και την ευχαριστούμε γι' αυτό.

Η τελευταία μας ανάμνηση απ’ τους Φούρνους δεν ήταν και η καλύτερη. Ήταν το καλοκαίρι του 2001, αν δεν με απατά η μνήμη μου, όταν καταπλεύσαμε στο νησί με το 6μετρο φουσκωτό που είχαμε εκείνη την εποχή. Κάτι η παρέα, που είχε όλη την ημέρα το μυαλό της στο φαγητό και στον ύπνο, κάτι η δική μας ανυπομονησία να φθάσουμε μια ώρα αρχύτερα στην Κάσο, μας έκαναν να βρούμε μια δικαιολογία για να σηκώσουμε άγκυρα και να φύγουμε άρον άρον με κατεύθυνση νοτιοδυτικά.

Αυτή η όχι και τόσο καλή ανάμνηση μάς έκανε να αποφύγουμε τους Φούρνους όλα αυτά τα χρόνια, μολονότι τα πλοία της χορηγού μας «Blue Star Ferries», που εξυπηρετούν και τα Δωδεκάνησα, «πιάνουν» στο λιμάνι των Φούρνων. Εφέτος όμως κάτι μου έλεγε πως πρέπει να σπάσει αυτό το απόστημα και να διαπιστώσουμε αν όντως οι Φούρνοι άξιζαν αυτής της απαξίωσης στην τουριστική μας συνείδηση.

Και ήρθαν τα πάνω κάτω, από την πρώτη μάλιστα στιγμή που πατήσαμε το πόδι μας στο νησί! Αυτή τη φορά ήμασταν μόνοι μας, χωρίς παρέα να μας τραβά από εστιατόριο σε εστιατόριο, χωρίς να είμαστε μονίμως αγκυροβολημένοι στο Καμπί. Έδεσα το χειρόφρενο του camper στον άδειο προβλήτα του νέου λιμανιού, που δεν έχει παραδοθεί ακόμη για χρήση, και φρόντισα να βάλω τα αριστερά παράθυρά του να βλέπουν τη θάλασσα. Οκτώ ημέρες και νύχτες (λίγες ήταν!) μείναμε στους Φούρνους, και τις οκτώ είχαμε την εντύπωση ότι ταξιδεύαμε με πλοίο όποτε επιστρέφαμε στο αυτοκινούμενο και κοιτούσαμε απ' τα παράθυρα του σαλονιού το γαλάζιο της θάλασσας!

Κατέβασα το πολύτιμο παπί απ' τη σχάρα και αρχίσαμε τα πέρα δώθε, αφού πρώτα περπατήσαμε στην παραλία και στα δρομάκια των Φούρνων και χαρήκαμε την εκπληκτική αψίδα με τις μουριές που στολίζουν τον κεντρικό δρόμο. Όμοιός του δεν υπάρχει νομίζω σε όλο το Αιγαίο. Ένας δρόμος στον οποίο τα σπίτια και τα καταστήματα εναλλάσσονται, με τους ηλικιωμένους Φουρνιώτες να κάθονται στα σκαλοπάτια των σπιτιών τους και να μοιράζουν χαμογελαστές καλημέρες στους περαστικούς.

Ήταν εκείνη η πρώτη ημέρα που γνωρίσαμε τον Δημήτρη Βούλγαρη και τη Λίτσα και μαγέψαμε τον ουρανίσκο μας με το γεμιστό κουλούρι, τις πίτες και τα μελομακάρονα που φτιάχνουν καθημερινώς στο "Μαϊστράλι". Ήταν τόσος ο ενθουσιασμός μου που τους παρακάλεσα να απαθανατίσω την τέχνη τους με τη βιντεοκάμερα. Αν και μάλλον ασυνήθιστοι και αμήχανοι να εμφανίζονται μπροστά στον φακό, δέχτηκαν τελικώς και το ραντεβού δόθηκε με τον καθένα χωριστά.

Από τα πράγματα που με ενθουσίασαν στους Φούρνους ήταν η ποιότητα του ασφάλτινου οδικού δικτύου και η σήμανση. Για να είμαι ειλικρινής δεν περίμενα να βρω κάτι τέτοιο σε ένα νησί αυτού του μεγέθους με τόσο μικρή μάλιστα τουριστική περίοδο. Ούτε λακούβες υπάρχουν (με εξαίρεση τον παραλιακό δρόμο στο λιμάνι), ούτε επικίνδυνες στροφές. Με εκπληκτικές ανηφοριές και κατηφοριές, καθώς ο δρόμος πότε σκαρφαλώνει στα βουνά και πότε κυλάει προς τη θάλασσα, με το βλέμμα να μαγεύεται στη θέα των φιορδ της ακτογραμμής και τα δεκάδες μικρά και μεγάλα νησιά που στολίζουν σαν πολύτιμο περιδέραιο τον λαιμό των Φούρνων. Γιατί δεν τα είχαμε δει όλα αυτά την τελευταία φορά; Πώς να τα δούμε αφού είχαμε ρίξει άγκυρα στο Καμπί και τρώγαμε όλη μέρα;

Ήταν τόσες οι όμορφες εικόνες που πλημμύρισαν κάθε ίνα του μυαλού και των αισθήσεών μας, ώστε είχαμε την εντύπωση πως το 24ωρο είχε... οκτώ μόνο ώρες! Προσπαθήσαμε να δούμε κάθε γωνιά τού, πανέμορφου τελικώς, νησιού. Δεν τα καταφέραμε, παρά το ανηλεές κυνηγητό της ώρας και τα άπειρα χιλιόμετρα που κάναμε με το παπί που την είχε καταβρεί με τους υπέροχους ασφάλτινους δρόμους. Αφήσαμε κάτι για την επόμενη φορά, που τώρα πια ανυπομονούμε πότε θα ξανάρθει!

Μας έμεινε ας πούμε απωθημένο ότι δεν περπατήσαμε στα υπέροχα μονοπάτια των Φούρνων όσο θα θέλαμε. Ότι δεν κατεβήκαμε σε κάποιες παραλίες στις οποίες δεν προσεγγίζει ούτε χωματόδρομος. Όπως η παραλία της Γριάς δίπλα στο Καμάρι, επί παραδείγματι. Πήγαμε όμως στην πανέμορφη Θύμαινα και στο ακατοίκητο πια νησάκι του Αγ. Μηνά.

Φιλόξενοι κάτοικοι, χαμογελαστοί, πρόθυμοι να σου προσφέρουν καφέ ή αναψυκτικό μόλις σε δουν. Υπάρχει βέβαια και αυτή η "φαγούρα" των μικρών κοινωνιών στις οποίες κάποιοι, μη έχοντας με τι να ασχοληθούν για να γεμίσουν τον χρόνο τους, εκτοξεύουν κακιούλες για τους πάντες και τα πάντα. Το έχουμε δει αυτό σε όλα σχεδόν τα νησιά και χωριά στα οποία τόσα χρόνια περιπλανιόμαστε. Η παροιμία "κακό χωριό τα λίγα σπίτια" δεν βγήκε τυχαία άλλωστε.

Εκνευρίστηκαν ας πούμε κάποιοι και εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους με τη συνέντευξη που μου έδωσε η Κοντυλιώ Σκλάβου στο Καμπί. Ο καθένας για τους δικούς του λόγους. Ένας μάλιστα, που μου συστήθηκε σαν "εκπρόσωπος" (;) του Δήμου, έφτασε στο σημείο να με πλησιάσει την ώρα που ήμασταν έτοιμοι να επιβιβαστούμε στο πλοίο, και με έντονο ύφος ζήτησε να κατεβάσω το βίντεο της Κοντυλιώς με την αιτιολογία ότι αυτά που είπε ήταν ψευδή και εξέθεταν τον Δήμο των Φούρνων! Όταν βεβαίως ύψωσα κι' εγώ τη φωνή μου και του είπα ότι δεν με φοβίζει η παράλογη απαίτησή του να κατεβάσω το βίντεο, απαίτησα μάλιστα να τηλεφωνήσει εκείνη τη στιγμή στην Κοντυλιώ για να λύσει τις διαφορές που έχει μαζί της, ηρέμησε και με άφησε ήσυχο λέγοντας πως δεν γνωρίζει το τηλέφωνό της! 

Πολλοί οι φυσικοί όρμοι και οι παραλίες που τριγυρίζουν τους Φούρνους. Δεν είναι τυχαίο που οι πειρατές προτιμούσαν το νησί αυτό γιατί έβρισκαν ασφαλή καταφύγια για τα πλοία τους. Γνωρίζοντας την αξία που έχει ένα φουσκωτό σκάφος για την πιο εύκολη προσέγγιση αυτών των παραλιών, σε αρκετές από τις οποίες δεν υπάρχει οδική πρόσβαση, έδωσα την υπόσχεση στον εαυτό μου, εφ' όσον είμαι καλά και πραγματοποιηθεί του χρόνου το καλοκαίρι ο γύρος της Ευρώπης, να περάσω με το φουσκωτό απ' τους Φούρνους, δεδομένου ότι το ταξίδι θα ξεκινήσει ουσιαστικώς απ' τη Λέρο.

Στην κεντρική πλατεία του οικισμού των Φούρνων υπάρχει μαρμάρινη σαρκοφάγος της ρωμαϊκής εποχής, του 2ου μ.Χ. αιώνα. Βρέθηκε συλλημένη σε ανασκαφή και πρόκειται για το ταφικό μνημείο κάποιου Επαμείνωνος, γιού του Τήλωνος και της Φίλτης, που πέθανε στα 25 του χρόνια. Η σαρκοφάγος είναι όμοια με άλλες δύο που βρίσκονται στη Συλλογή του Κάμπου της Ικαρίας, της αρχαίας Οινόης. Είναι αλεξανδρινού τύπου και έχει σχηματοποιημένη διακόσμηση ανθοπλοκάμων με φύλλα κισσού και ρόδακες. Λέγεται ότι στη σαρκοφάγο υπήρχε χρυσή πανοπλία και άλλα πολύτιμα αντικείμενα τα οποία έκαναν φτερά κατά την ανασκαφή. Σύνηθες φαινόμενο στον ελλαδικό χώρο και δεν είναι τυχαίο ότι τα μεγαλύτερα μουσεία στον κόσμο, αλλά και τα σπίτια κάποιων πλουσίων ιδιωτών, "φιλοξενούν" σημαντικούς ελληνικούς αρχαιολογικούς θησαυρούς.

Οι Φούρνοι δεν φημίζονται βεβαίως για τις αμμουδερές παραλίες τους, όπως η Μύκονος, η Σέριφος, η Νάξος, η Μήλος και άλλα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου. Ωστόσο μερικές από αυτές είναι εξ ίσου αξιόλογες. Προσωπικώς μας άρεσαν οι παραλίες Μικρό και Μεγάλο Κασίδι, η Ψιλή Άμμος και η παραλία μπροστά στο ξωκκλήσι του Αγ. Σάββα, το όνομα της οποίας παραμένει γρίφος. Ο μεν τουριστικός χάρτης των "Orama Editions" την αναφέρει σαν Ψιλή Άμμο, οι δε κάτοικοι των Φούρνων δεν γνωρίζουν το όνομά της και λένε πως Ψιλή Άμμος είναι η πρώτη παραλία αμέσως μετά το λιμάνι προς βορράν.

Η παραλία Βλυχάδα, που βρίσκεται πίσω απ' το Μικρό Κασίδι, νομίζω ότι είναι υπερτιμημένη και με κάνει να αναρωτιέμαι γιατί είναι τόσο διαφημισμένη στους τουριστικούς οδηγούς. Τα νερά της δεν είναι πιο ζεστά από τα νερά των υπολοίπων παραλιών του νησιού, ούτε η ποιότητα της παραλίας και του βυθού είναι αντάξια της φήμης τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αξίζει να πάει κανείς ως εκεί και να απολαύσει το μπάνιο του, με δεδομένο, αν μη τι άλλο, ότι υπάρχουν αλμυρίκια που εξασφαλίζουν σκιά ενώ η πρόσβαση με αυτοκίνητο είναι εύκολη.

Αυτό που μας έκανε επίσης εντύπωση είναι η ποσότητα των κυψελών που είναι διάσπαρτες σε όλο το νησί. Είναι γνωστό άλλωστε ότι το μέλι που παράγεται στους Φούρνους είναι άριστης ποιότητας και γεύσης και είναι πολυβραβευμένο. Στην ανάπτυξη της μελισσοκομίας συντελούν χωρίς αμφιβολία τα θυμάρια, τα ρείκια και τα άλλα βότανα που οργιάζουν στο νησί. Πρώτη φορά μου έτυχε να οδηγώ το παπί στα βουνά και να πλημμυρίζουν τα ρουθούνια μου από τις ανάμεικτες μυρωδιές όλων αυτών των βοτάνων και φυτών!

Πολλές επίσης εκκλησίες υπάρχουν στο νησί, με πιο όμορφες από αυτές, από πλευράς θέας κυρίως, την εκκλησία της Παναγιάς, του Αγ. Γεωργίου και της Αγ. Μαρίνας που δεσπόζουν στο ύψωμα πάνω απ' τους Φούρνους. Το λυπηρό ωστόσο είναι ότι στον περιβάλλοντα χώρο τους υπάρχουν απομεινάρια αρχαίων ελληνικών ιερών και ναών, σημάδι πως το ιερατείο δεν επιλέγει τυχαία τους τόπους αυτούς για να κτίσει τους δικούς του ελληνορθόδοξους ναούς.

Άλλη μια σημαντική δραστηριότητα των Φουρνιωτών είναι η κτηνοτροφία. Συνάντησα στο Καμάρι έναν από αυτούς τους κτηνοτρόφους, τον συνταξιούχο μάγειρα των εμπορικών πλοίων, Γιακουμή Μανούσο, ο οποίος επέστρεψε στο νησί του πριν από 14 χρόνια και αποφάσισε να ασχοληθεί με αυτό που γνώριζε από παιδί. Την κτηνοτροφία και την τυροκομία. Εξαιρετικός άνθρωπος, ευγενικός και πρόθυμος να μου μιλήσει για την παράδοση που πήρε απ' τον πατέρα και τον πεθερό του.

Άφησα για το τέλος την αλιεία, και ας είναι πρώτοι οι Φουρνιώτες ψαράδες, ανάμεσα σε όλα τα άλλα νησιά, για τον αριθμό των αλιευτικών σκαφών τους! Γνώρισα, την πρώτη κι' όλας ημέρα, τον αθυρόστομο μαντινάδορο ψαρά Βαγγέλη Μαρκάκη, απ' τη Θύμαινα, ο οποίος έρχεται κάθε ξημέρωμα με το καίκι του στους Φούρνους για να πάρει τον βοηθό του Γιάννη απ' τη Λέσβο και να καλάρουν τα δίχτυα. Πήγα μαζί του ένα πρωί. Και τι δεν άκουσαν τ' αυτιά μου! Μου μίλησε για όλα ο "Κουμπρές". Αυτό είναι το παρατσούκλι του Βαγγέλη.

Μου μίλησε για τον πατέρα του, τα ψαρέματά του, τα ταξίδια του, για τον Λιμενάρχη της Ικαρίας που έχει κάνει δύσκολη τη ζωή στους ψαράδες των Φούρνων και της Θύμαινας. Τη στιγμή μάλιστα που εξέφραζε την αγανάκτησή του για τους οικολόγους που έφεραν τις φώκιες στους Φούρνους και το παράπονό του για την αδιαφορία των Αρχών για την απώλεια των ψαριών και τις ζημιές των διχτύων τους, να' σου μια φώκια να έχει πέσει με τα μούτρα στα δίχτυα του μερικές δεκάδες μέτρα απ' το καίκι του! Αυτό το βίντεο θα κάνει φαντάζομαι αίσθηση, όταν και εφ' όσον ο "Κουμπρές" μού ανάψει το πράσινο φως για την ανάρτησή του...

Τελικώς ο Κουμπρές δεν άργησε να μου ανάψει το πράσινο φως.

Το προηγούμενο απόγευμα της αναχώρησής μας πήγαμε να συναντήσουμε τους γονείς ενός συνδρομητή μου, του Απόστολου Κυπραίου, μετά από σχετικό μήνυμα που έστειλε στην ηλεκτρονική μου διεύθυνση. Και ενώ συζητούσα με τον πατέρα του Απόστολου, τον Σπύρο, αυτός με ρώτησε αν πήγαμε στην παραλία της Αγίας Τριάδας. "Πού είναι αυτή;" τον ρώτησα. "Α, δεν πήγες στην καλύτερη παραλία του νησιού!", απάντησε εκείνος, και μου εξήγησε πού ακριβώς βρίσκεται. Το πήρα βαρέως. Η ώρα ήταν 7 παρά 5 λεπτά το απόγευμα. Καβάλησα ξαφνικά το παπί και έφυγα, ενώ ο Σπύρος, η γυναίκα του και η καπετάνισσα με κοιτούσαν σαστισμένοι!

Χρειάστηκε να περάσουν 20 μόλις λεπτά για να καλύψω με το παπί τα 16 χιλιόμετρα μέχρι την παραλία της Αγίας Τριάδας, που βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νησιού, λίγο πριν την παραλία της Χρυσομηλιάς. Πενήντα πέντε λεπτά αργότερα είχα επιστρέψει στους Φούρνους, αφού προηγουμένως είχα κατέβει στην παραλία απ' το μονοπάτι, που με δυσκολία εντόπισα δίπλα σε ένα σκουπιδοτενεκέ που εκτελεί χρέη... σηματοδότη, είχα τραβήξει τα απαραίτητα πλάνα και είχα εξομολογηθεί τον πόνο μου μπροστά στην κάμερα. Αν δεν ήταν τόσο καλό το οδόστρωμα δεν θα το επιχειρούσα. Οι δρόμοι όμως των Φούρνων είναι η χαρά του μοτοσυκλετιστή, και όχι μόνο. Τα μοναδικά εξογκώματα των δρόμων είναι τα περιττώματα των αιγοπροβάτων! Λακκούβες και τρύπες πουθενά! Ο μοναδικός κίνδυνος που υπάρχει είναι να βρεθείς αντιμέτωπος με κάποιο κατσίκι που βολτάρει στη μέση του δρόμου και μόλις σε δει τρέχει να γλυτώσει χωρίς να έχει αποφασίσει αν θα πάει δεξιά ή αριστερά!

Ευχαριστούμε την "BLUE STAR FERRIES" που μας ταξίδεψε για άλλη μια φορά στο απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου.