Rib and Sea

Έλαβα προχθές μια επιστολή από μια αγαπημένη φίλη, η οποία διαθέτει τον δικό της μοναδικό και ανεπανάληπτο τρόπο να βλέπει και να αξιολογεί τα πράγματα. Στην επιστολή της αυτή, η αγαπημένη φίλη, καταθέτει τις δικές της απόψεις για το βίντεο της συνέντευξης της Αμερικανίδας οικονομολόγου που διέγραψε προσφάτως το YouTube απ' το κανάλι μου.

Την ανάγνωση της επιστολής παρακάλεσα να κάνει ο επίσης αγαπημένος φίλος μου, διεθνολόγος Γιώργος Σαρανταυγάς, το μέταλλο και η χροιά της φωνής του οποίου απέχει παρασάγκας της δικής μου σε ποιότητα. Η δική μου συμμετοχή στο αριστουργηματικό, κατά την γνώμη μου, πόνημα της φίλης μου, ήταν η επιλογή κάποιων πλάνων από τις κατά καιρούς περιπλανήσεις μου, και η συρραφή τους. Η επιλογή της μουσικής επένδυσης είναι της αγαπημένης φίλης που συνέταξε το κείμενο της επιστολής.

Ιωσήφ Παπαδόπουλος

"Φίλε Ιωσήφ,

Παρακολούθησα με ενδιαφέρον τη συνέντευξη τής Αμερικανίδας οικονομολόγου που ανέβασες στο κανάλι σου και που το επόμενο πρωί απέσυρε το Youtube.

Η προσέγγιση τής οικονομολόγου έχει κάποια βάση, αλλά προσωπικά θεωρώ ότι το παιχνίδι είναι πολυπλοκότερο από όσο φαίνεται. Όταν, για παράδειγμα, η οικονομολόγος επικαλείται την κατάχρηση που κάνει το φερόμενο ως 1% των πλουσιότερων τού πλανήτη σε βάρος τού υπόλοιπου 99%, δεν μπορώ παρά να παρατηρήσω κι εγώ κάποια “μοτίβα” σκέψης στην ίδια, καθόσον η ίδια είναι που πρωτίστως θεμελιώνει τη συλλογιστική της σε “μοτίβα” σχεδιασμών που φέρεται να έχει εντοπίσει. Μην ξεχνάς ότι η ρητορική περί τού 1% πού υποτίθεται ότι δυναστεύει τον πλανήτη είναι η ίδια που χρησιμοποίησε το κίνημα Occupy Wall Street και συναφείς “νεοαφυπνισμένοι”. Και από πού προκύπτει ότι είναι το 1%, και όχι το 0,1% ή, πολύ χειρότερα, το 10%, ή όλος ο ανεπτυγμένος κόσμος, όσοι κατέχουν δημόσιο πόστο, θέση ευθύνης σε οργανισμούς, επιχειρήσεις και εν γένει δομές;

Η κυρία αυτή κάνει λόγο για μια “μυστική ελίτ”, την οποία η ίδια δεν μπορεί να αναγνωρίσει με ονόματα προσώπων, ομάδων, δομών. Πώς, λοιπόν, μπορεί να είναι σίγουρη για το ποια είναι η δράση της και η επιρροή της; Πώς, λοιπόν, μπορεί με τέτοια ευκολία να αποφαίνεται ότι αυτό το με αριθμητική ακρίβεια καθορισμένο ποσοστό (1%) “συνωμοτεί” εναντίον τής ανθρωπότητας, και μάλιστα να διατείνεται ότι αυτοί δεν θεωρούν τον εαυτόν τους ανθρώπους σαν κι εμάς;  

Η αφήγηση τής οικονομολόγου χρησιμοποιεί νοητικές κατασκευές και αξιοποιεί δομές σκέψης ακριβώς όμοιες με αυτές που καταγγέλλει: Ο ένας Αόρατος Εχθρός (Ιός) και ο άλλος Αόρατος Εχθρός (“Μυστική Ελίτ”). Ουσιαστικά υποδεικνύει να αντιπαρέλθουμε τον έναν Αόρατο Εχθρό (ιό) στοχεύοντας στον άλλον Αόρατο Εχθρό (“μυστική ελίτ”), τη στιγμή που και οι δύο Εχθροί “εμφανίζονται” ως το ίδιο επικίνδυνοι και Αόρατοι, ο καθένας στο δικό του πλαίσιο και πεδίο στοχεύσεων και σκοπών. Ουσιαστικά, μας λέει “πάρε στρατόπεδο” σε έναν πόλεμο που δεν “βλέπεις” τον εχθρό, είτε από τη μία πλευρά είτε από την άλλη. Φίλε Ιωσήφ, όταν πολεμάς κάτι χωρίς να το “βλέπεις”, αυτόχρημα γίνεσαι πιόνι σε στρατήγημα αγνώστων στρατηγών. Για να μπορέσεις να “πολεμήσεις”, πρέπει πρώτα να περάσεις σε “εντοπισμό και αναγνώριση” τού όποιου εχθρού (σ.σ. προϋποθέσεις εκ των ων ουκ άνευ, στις οποίες εντρύφησε ιδιαιτέρως ο Κινέζος στρατηγός Σουν Τσου και άλλοι, αλλά στις πρόσφατες μέρες μας έχουν πάρει μιαν οντολογική διάσταση και δεν μένουν πλέον στη φαινομενολογία).

Η σύλληψη τής οικονομολόγου έχει χαρακτηριστικά λαϊκιστικής σωτηριολογίας σε σημαντικό βαθμό, με δόση αλήθειας βέβαια, διότι ποτέ καμία κοσμοεικόνα δεν είναι πλήρως αληθής ή αναληθής. Απλά δεν μπορώ να πιστέψω σε συνολοθεωρίες και σε τελειωτικές λύσεις και αυτό είναι το “ελάττωμα” τής ελληνικής μου σκέψης. Οι κοινωνιολογικές λογαριθμικές νοητικές προσεγγίσεις (πχ. τού 1%), ενδέχεται να εξυπηρετούν όλους αυτούς που τις υποθάλπουν και τις εμπλουτίζουν, και δεν αποκλείεται να τις κατασκευάζουν και να τις διακινούν για ίδια ανάγκη, ώστε να τις χρησιμοποιήσουν ως γέφυρες για να περάσουν στη διάδοχη κοινωνικο-οικονομική κατάσταση και να διασωθούν. Υπάρχει ένα προκάτ σε αυτού του τύπου τις κατασκευές, και σαφέστατα πρόκειται για χαμηλού έως μηδενικού ρίσκου desktop “επενδύσεις”.

Αν στον κόσμο των “επικυρίαρχων” οι άνθρωποι είναι “πόροι”, όπως λέει η οικονομολόγος, την στιγμή που δεν χρησιμοποιείται άμεση και καταφανής ευρείας κλίμακας βία (π.χ. ένοπλη βία), τι θα συμβεί αν οι άνθρωποι-πόροι: α) περάσουν στο άλλο στρατόπεδο και β) πεθάνουν ή εξοντωθούν; Στην πρώτη περίπτωση, οι φερόμενοι ως τωρινοί “επικυρίαρχοι” θα βρεθούν μπροστά σε μια τεράστια μεταπήδηση δυναμικού από το ένα στρατόπεδο στο άλλο. Στη δεύτερη περίπτωση, θα υπάρξει μια τεράστια απώλεια πόρων. Τώρα, αν εδώ αρχίζουν να αχνοφαίνονται οι γραμμές ενός πολύ γνωστού “παραμυθιού” που έβαλε τον κόσμο σε δύο πόλους για κοντά 50 χρόνια, τότε δικαιολογείται να μεγαλώσει ο σκεπτικισμός μου. Και στις δυο παραπάνω περιπτώσεις, οι φερόμενοι ως “επικυρίαρχοι” μάλλον χάνουν. Χάνουν δηλαδή κάτι που μέχρι σήμερα είναι ο βασικός “πόρος” τους, δηλαδή οι άνθρωποι (ως παραγωγικός συντελεστής, ως καταναλωτής και ως αντικείμενο επιβολής εξουσίας). Συνεπώς, πρέπει να εξηγηθεί ποιο είναι το κέρδος και πώς αυτό διασφαλίζεται, χωρίς τον κίνδυνο να χαθεί και η ίδια η “Ελίτ” εγκαταλείποντας ή χάνοντας τους ανθρώπους.   

Ανέκαθεν, η καρδιά των ανθρώπινων πραγμάτων ήταν σκληρή και το κοινό μας πετσί αρκετά χοντρό, εκ φύσεως. Ξυνός γαρ ο Πόλεμος και ο Θάνατος. Αυτή ήταν, είναι, μια αξιωματική αλήθεια την οποία στους νεώτερους χρόνους της ιστορίας κάποιοι αποφάσισαν, επεχείρησαν δηλαδή, να διαστρέψουν, να διαρρήξουν. Το σημερινό μας πρόβλημα, ένα κατασκευασμένο, νεφελώδες πρόβλημα, ανάγεται στον Ανθρωπισμό και στα “ανθρωπιστικά ιδεώδη”. Είναι σαφές πλέον και στον πιο αδαή ότι έχουμε δημιουργήσει πολύ περισσότερα προβλήματα από όσα διαχρονικά είχαμε και μπορούσαμε να διαχειριστούμε. Πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία τόσοι πολλοί συζητούν δημόσια τόσα πολλά, όχι για τους ίδιους αλλά για όλους και για όλα. Αληθινή Βαβέλ. Διαλύσαμε την αρχέγονη καρδιά και το χοντρό, φυσικό μας δέρας. Γι’ αυτό πλέον δεν μπορούμε να αντέξουμε και να διαχειριστούμε το βάρος της ανθρώπινής μας ύπαρξης. Γι’ αυτό επινοούμε παραληρηματικά μια λυσιτέλεια με μετανθρωπιστικούς όρους. Χρεοκοπήσαμε μηχανικά τον άνθρωπο και πάμε να τον σώσουμε επίσης μηχανικά εισάγοντας το πρότυπο του “Μετανθρώπου”. Μην πάμε μακριά· χρεοκοπήσαμε καθολικά την Ελλάδα, την κάθε Ελλαδίτσα, και δεχτήκαμε να την σώσουμε με τη νέα-νέα μηχανική, χρεοκοπώντας την ακόμα πιο βαθιά. Όχι τυχαία, το ελληνικό πέρασμα στη χρεοκοπία ονομάστηκε “Μετα-πολίτευση”.

Χωρίς καρδιά, χωρίς τομάρι, με έναν μόνο-κάποιο-μετανού, περνάς πλέον στην πλήρη αναισθησία, στην ανυπαρξία. Κάπου εδώ, αγαπητέ χρήστη, θα έπρεπε να υπάρχει και το κουμπί που γράφει “Ακύρωση - Cancel”. Και εξηγείται γιατί δεν υπάρχει· διότι το κουμπί αυτό είναι μοναδικό για τον καθένα και το έχει ο καθένας μέσα του, ο καθένας που έχει τομάρι και καρδιά. Στο “Μετά-” δεν υπάρχει ούτε τομάρι ούτε καρδιά. Και, βέβαια, δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι θα ολοκληρωθεί κάποια στιγμή η “Μεταφόρτωση”.          

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη και πιο δημοφιλής κοινοτοπία από εκείνην τού να χρεώνονται τα πάντα στο “Σύστημα”. Το “Σύστημα” είναι παντού, απρόσωπο, αόρατο, άπιαστο, στην Ουτοπία, στη Δυστοπία, στη σημερινή επαυξημένη πραγματικότητα, Σύστημα παντού. Το “Σύστημα” είναι ο κόκκορας που μπορούμε να φορτώσουμε ό,τι γουστάρουμε ή ό,τι δεν γουστάρουμε. Έχει πολλή πλάκα αυτή η ιστορία, ειδικά αν φέρεις στο νου σου κάποιον που δουλεύει πάνω σε ένα τερματικό τού συστήματος και θα τον ακούσεις να σού λέει “δεν γίνεται, με πετάει έξω το σύστημα”. Η όλη ρητορική περί “Συστήματος” αναδεικνύει μια τάση, μιαν ευκολία, μια μύχια κι ίσως δόλια επιθυμία να αποκρουστεί η βαθιά, πραγματική μας ανάγκη να πληρώσουμε το νόημα τής ύπαρξής μας, ν’ αποφύγουμε δηλαδή την προσωπική, επίπονη και μακρά τριβή με τα πράγματα. “Ωχ, αδερφέ...”, “δεν βαριέσαι...”, “δεν πειράζει” και άλλα τινά, είναι οι αξίες τού ανθρωπισμού και τής συστημικής “ανεκτικότητας”: “Κοίτα τη δουλειά σου”. Είναι οι κατά σύστημα αξίες που έφεραν ως πληρωμή το “Σύστημα”. Συστημικοί, λοιπόν, και οι κάθε είδους Αόρατοι Εχθροί, προεκτάσεις τής κοινοτοπίας και λαοφιλίας τού συστήματος, παρμένες όμως από την ίδια τη ζωή. Καμία έκπληξις...

Υπό μια έννοια λοιπόν, οποιαδήποτε απειλή εναντίον τού συστήματος είναι απειλή εναντίον όλων. Συνεπώς, γιατί παρουσιάζεται ως παράξενο το να προστατεύουν οι θεματοφύλακες τού συστήματος το σύστημα από απειλές; Αυτό που κάνουν είναι ότι προστατεύουν την, δικαιολογημένα πλέον, εγκατεστημένη κοινή πεποίθηση όλων. Τώρα, ελάχιστη σημασία έχει αν η απειλή είναι ένα ανέξοδο βίντεο που ανέβηκε στο YT, μια διαδήλωση 200 “ανθρωπίνων πόρων”, ένα έκτακτο καιρικό φαινόμενο, το χακάρισμα ενός δικτύου και ούτω καθεξής. Εμείς, ανάλογα με τη φόρτιση και το στρες που βιώνουμε, αναδεικνύουμε επιλεκτικά σε μείζονα σημειολογικά γεγονότα (είτε από προτίμηση είτε επειδή έχουμε πεπερασμένο χρόνο) κάποιες περιπτώσεις αποκρούσεως απειλών από το ίδιο το σύστημα, διασκεδάζοντας την αδυναμία μας ή και την απροθυμία μας να νοηματοδοτήσουμε πλέον τη ζωή μας πέρα και έξω από συστήματα. Από τη στιγμή, δε, που το φερόμενο ως πανταχού κυρίαρχο και παντοδύναμο “Σύστημα” δεν μπορεί να εννοιολογηθεί, να οριστεί, να εντοπιστεί και να περιγραφεί με ακρίβεια, και αυτό να αναγνωριστεί από όλους μας (ως κοινή πεποίθηση), τότε χάνεται κάθε νόημα εναντίωσης στο “Σύστημα” και πολέμου κατά αυτού τού Αοράτου. Ο μόνος λυσιτελής τρόπος να τελειώνουμε με το “Σύστημα”, για να μπορέσουμε να επαναφέρουμε τις υπάρξεις μας σε μια σχετική αυτοτέλεια και αυτονομία, δεν φαίνεται να είναι άλλος από τον Πόλεμο Όλων-Εναντίον-Όλων, όχι κατ΄ ανάγκη με την κλασσική μορφή πολέμου. Να περιέλθουμε σε μια κατάσταση, δηλαδή, όπου θα απειληθούν όλων ανεξαιρέτως οι προσδέσεις σε αυτό που αποκαλείται “Σύστημα” και τα ιδιοτελή συμφέροντα καθ΄ ενός εξ ημών τα οποία βρίσκουν έδαφος ένεκα τής συντήρησης τού μύθου τού “Συστήματος”.

Πρέπει να συνειδητοποιήσει κανείς ότι δεν μπορεί να κάθεται να κοιτάει και να πιστεύει άκριτα κάποιον που πίσω από ένα γραφείο περιγράφει “αόρατους εχθρούς”, “μυστικές ελίτ”, μυθικά συστήματα, ανθρωπολογικούς μετασχηματισμούς, τέχνο-γραφειοκρατικές δυστοπίες, άψυχες “επαναστάσεις”, και ερωτοτροπίες με τα αχαμνά τού Θεού. Κάν’το βρε αδερφέ, αλλά κάν’το με τέχνη, αν την κατέχεις. Αν δεν την κατέχεις άσε μας να φάμε τα μούτρα μας μπας και σωθούμε.

Δεν μπορώ να πιστέψω ότι όλοι αυτοί οι αναρίθμητοι καρεκλάτοι “προφήτες” τού Μέλλοντός μας, έχουν βρεθεί ως θεατές ή έχουν διαβάσει ένα έργο Αρχαίου Ελληνικού-Αττικού Δράματος. Στο αυθεντικό Δράμα, στο δράμα τής Ύπαρξης, η Τραγωδία φέρνει τη Λυσιτέλεια. Και για να φτάσει κανείς στο καθαρτήριο τέλος έχει φέρει καρδιές, τομάρια, Θεούς και Δαίμονες στη Σκηνή, μπροστά στα μάτια σου, και μέσα σου. Πρόσεξε, μπροστά στα μάτια σου. Δεν υπάρχει Λυσιτέλεια στα ανθρώπινα πράγματα που να μην υλοποιείται μπροστά στα μάτια σου. Δεν υπάρχει Λυσιτέλεια χωρίς εσένα, ήρωα. Έχουμε χάσει την δυνατότητα διάκρισης τής Τραγωδίας από τη Νεωτερική και Μετανεωτερική ιλαροτραγωδία. Τρομάζω με τα οράματα των δημοσιολόγων “προφητών” τής εποχής μας, τρομάζω με το Τέλος δίχως τέλος. Τρομάζω με το ακαθόριστο τέλος των πάντων. Τρομάζω που η ανθρώπινη σκέψη εξελίχθηκε τόσο πολύ που η γλώσσα έβγαλε φτερά και αποκομμένη γλωσσοκοπανάει πλανητικά, επιχειρώντας να ισορροπήσει στο κενό. Φοβάμαι όλους αυτούς που ομιλούν εξ ονόματος τής “Ανθρωπότητας”, ταυτίζοντας τα συμφέροντα και τούς σκοπούς τους με αυτά ολόκληρου τού είδους. Πλανητικοί προειδοποιητές και κοσμοσωτήρες. Ακούγεται παράξενο, αλλά ο μέχρι σήμερα (μάλλον μέχρι πρότινος) πολιτισμός μας, δεν θεμελιώθηκε και δεν αρθρώθηκε σε αυτό που η νεωτερικότητα ονόμασε “ανθρωπότητα”. Αντιθέτως, βασίστηκε σε ιστορικά προσδιορισμένα κατηγορήματα, όπως “Μεσοποτάμιος”, “Χριστιανός”, “Ευρωπαίος”, “Μακεδών”, “Έλλην”, “εμποροκράτης”, “Ρωμαίος”, “Βυζαντινός” και πολλά-πολλά άλλα. Ο πολιτισμός γεννήθηκε χάρη στην υπέρβαση τής γυμνής ανθρώπινης ιδιότητας (Κονδύλης, “Πλανητική πολιτική μετά τον ψυχρό πόλεμο”).  

Οι ολοκληρωτισμοί δεν επιβάλλονται με την βία. Οι ολοκληρωτισμοί επιβάλλονται δια τής ανοχής και της συναινέσεως, όσο κι αν αυτό ακούγεται παράξενο. Ίσως, για να μπορέσουμε να πιάσουμε μιαν άκρη στο νήμα τής ερμηνείας των ...συστημικών φαινομένων τής εποχής μας, να χρειάζεται να εισάγουμε την έννοια τού “Διολοκληρωτισμού”, για να εξηγήσουμε, με κάποιο τρόπο, την υφιστάμενη σχέση-συναίνεση ενός εκάστου εξ ημών στα ιδιότυπα μοντέλα “ολοκληρωτισμού” που αναδύονται και εξυφαίνονται.   

Ο κορωνοϊός έδειξε ότι ο πολιτισμός μας (200-300 ετών), ο βασισμένος στον ηθικό οικουμενισμό και στον ανθρωπισμό, είναι ολίγιστος και χρεοκοπημένος. Ο κορωνοϊός σημάδεψε το τέλος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό που μένει πια είναι να καταπέσει και το νομικό οικοδόμημα (νομικό πολιτισμό το λένε), ώστε να ολοκληρωθεί η μετάβαση. Το ιταμό, μικρόψυχο και μικρόνοο εκ μέρους των σύγχρονων εξουσιών δεν συνίσταται στο ότι δεν σέβονται τα “ανθρώπινα δικαιώματα”. Συνίσταται στο ότι δεν τολμούν και δεν θέλουν να ξαναγράψουν και να ανανεώσουν τον Καταστατικό Χάρτη, ώστε να χωρεί στην πραγματικότητα, ώστε να αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν ανοιχτά και τη δυσαρέσκεια, και το γιουχάϊσμα, και να συγκροτήσουν νέο πειστικό αφήγημα· να φέρουν Νέο Συμβόλαιο. Έτσι αρκούνται να κρατούν την ιστορία σε μία ιδιότυπη ομηρεία (για πόσο όμως;). Η Ετερογονία των Σκοπών κι αν είναι ΣΥΣΤΗΜΑ!

Νιώθω την ανάγκη, ως ιδιαίτερη φίλη, να σου μεταφέρω τις σκέψεις μου. Είναι κρίμα να απειληθεί το αξιόλογο κανάλι σου και το έργο τόσων ετών. Τουλάχιστον ας πέσουμε εξαιτίας τού δικού μας πηγαίου και ακέραιου λόγου, και όχι ένεκα κάποιου που μας βλέπει, πίσω από ένα γραφείο, σαν ποσοστό".