Rib and Sea

Επιμέλεια συνέντευξης - Βίντεο -Editing : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Πληροφορίες για την ιστορία του κομπολογιού : Ελένη Συγγενίδη.

Όταν μπήκα στο εργαστήρι της οικογένειας Συγγενίδη, στο Ναύπλιο, με σκοπό να ζητήσω απ' το νεότερο μέλος της, την Ελένη Συγγενίδη, να μου δώσει μια συνέντευξη, δεν μπορούσα να φανταστώ ότι εκείνη η συνομιλία μου μαζί της θα αποκάλυπτε μπροστά στα μάτια μου τον θαυμαστό κόσμο του κομπολογιού, που μόνο επιδερμικά και στα άκρα των δακτύλων μου είχα νιώσει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Ας ακούσουμε όμως απ' τα χείλη της χαριτωμένης, επικοινωνιακής και γλυκομίλητης Ελένης την ιστορία του κομπολογιού, την οποία διαβάζουμε, μεταξύ πολλών άλλων, και στο site της οικογενειακής επιχείρησης http://www.kompoloi-nafplio.gr

Πριν από 2500 χρόνια οι βουδιστές μοναχοί σε μοναστήρια της Ινδίας έκαναν καθημερινά έναν κύκλο 108 προσευχών κατά τις οποίες συχνά μπερδεύονταν και επαναλάμβαναν ή ξεχνούσαν κάποιες από τις προσευχές. Ο ιερέας τους οδηγήθηκε στην κατασκευή ενός είδους κομπολογιού-κομποσκοινιού το οποίο αποτελείτο από 108 κόμπους σε ένα σχοινί δεμένο σε κύκλο όπως ο κύκλος της ζωής. Οι μοναχοί περνώντας τα δάχτυλα τους πάνω από κάθε κόμπο μετρούσαν τις προσευχές τους και ανακούφιζαν τις νευρικές απολήξεις που καταλήγουν στα ακροδάχτυλά τους ασκώντας ελαφριά πίεση στους κόμπους. Το προσευχητάρι αυτό ονομάστηκε «Mala» από το οποίο προήλθε το «Κομπολόι» από τα συνθετικά της λέξης κόμπος + λέω.

Λίγο αργότερα στην Αραβία, περίπου 1400 χρόνια πριν, οι Άραβες με σκοπό να προσεύχονται στον Μωάμεθ κατασκεύασαν το δικό τους κομπολόϊ – προσευχητάρι με 99 χάντρες, γιατί τόσες ήταν και οι προσευχές τους, και το ονόμασαν «Mashaba».

Προχωράμε στην Ιστορία και συναντάμε το κομπολόϊ – προσευχητάρι στην Ευρώπη κατά τον 13ο αιώνα μ.Χ. Το σημερινό ροζάριο με 5 τμήματα των 10 χαντρών δεμένα σε κύκλο, ακολουθούν 5 χάντρες στη σειρά με ανάμεσά τους κόμπους ώστε να διαχωρίζονται, και καταλήγει η κατασκευή σε ένα σταυρό. Η ονομασία του προήλθε από το λατινικό ROZARIUM που μεταφράζεται ως «στέμμα από τριαντάφυλλα» και είναι ένα σημαντικό στοιχείο της παράδοσης της Καθολικής Εκκλησίας και άλλων Χριστιανικών ομολογιών όπως οι Παλαιοκαθολικοί, οι Αγγλικανοί και οι Διαμαρτυρόμενοι.

Το 300 μ.Χ. οι Ορθόδοξοι της Αιγύπτου κατασκευάζουν το δικό τους κομπολόϊ – προσευχητάρι με 3 χάντρες στη σειρά και στην άκρη έναν σταυρό. Με έναν πρόχειρο συσχετισμό θα λέγαμε πως μοιάζει με το δικό μας σημερινό μπεγλέρι. Στοιχείο που μας βοηθάει να καταλάβουμε πώς μεταφέρονται συνήθειες και πληροφορίες ανά τους αιώνες και εξελίσσονται.

Η πορεία του κομπολογιού συνεχίζεται και το συναντάμε στους Τούρκους οι οποίοι το μεταφέρουν στα χρόνια του Μεσοπολέμου στους Έλληνες, πράγμα αναπόφευκτο μετά από 400 χρόνια κατοχής. Οι Έλληνες το αφομοίωσαν και το προσάρμοσαν στη δική τους κουλτούρα, πολιτισμό και μεσογειακή ιδιοσυγκρασία. Καθώς «Οι Έλληνες δεν είναι λαός της υποταγής και της κακομοιριάς» έδωσαν δικά τους στοιχεία αλλάζοντας τόσο την χρήση όσο και τον συμβολισμό του κομπολογιού – "φίλου" τους.

Οι Τούρκοι λοιπόν είχαν 33 χάντρες σε κύκλο, με διάστημα ελεύθερο μόλις μιας χάντρας και στην άκρη διπλή χάντρα, που ονόμαζαν Βεζίρη. Οι Έλληνες το εξέλιξαν αφήνοντας μεγαλύτερο ελεύθερο διάστημα ανάμεσα στις χάντρες ίσο με το πλάτος μιας παλάμης και τη μεγάλη χάντρα που ενώνει τις δύο άκρες του κύκλου την ονόμασαν Παπά. Ο αριθμός των χαντρών είναι πάντα μονός και αυξομειώνεται ανάλογα με τις ανάγκες και το γούστο του ιδιοκτήτη του. Το κομπολόϊ για τους Έλληνες δεν εξυπηρετούσε ποτέ θρησκευτικούς σκοπούς. Αποτελούσε πάντα ένα μέσο χαλάρωσης, περισυλλογής και φιλοσοφίας. Έναν τρόπο να εκτονωθεί η περίσσια ενέργεια, χαράς ή μελαγχολίας, από το σώμα και να βρει διέξοδο σε έναν «φίλο – σύντροφο», στο κομπολογάκι μας. Ήταν ένα παιγνίδι, ένα φετίχ, ένα αντικείμενο αξιόλογης συλλογής.

Οι πρώτες φωτογραφίες που έχουμε στα χέρια μας είναι από το 1840 περίπου όπου ένας τοπικός άρχοντας της Καρύστου υποδέχεται τον Όθωνα κρατώντας το κομπολογάκι του.

Μεγάλα ονόματα από τον καλλιτεχνικό και επιχειρηματικό χώρο, καθώς και τον χώρο της πολιτικής του 20ού και 21ου αιώνα, είναι γνωστοί λάτρεις και συλλέκτες σπάνιων και πολύτιμων κομπολογιών από όλο τον κόσμο. Για αρκετά χρόνια το κομπολόϊ μονοπωλούσαν οι άντρες. Όμως, με το πέρασμα των χρόνων, έχει περάσει και στα γυναικεία χέρια.