Rib and Sea

Επιμέλεια - φωτογραφίες : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Την Κυριακή των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών του 2010 επέλεξε ο Γιώργος Μανούσσος για να ρίξει την... Κασιώτισα "πριγκήπισσά" του στη θάλασσα. Δεν πρόκειται βεβαίως για αληθινή πριγκήπισσα, αλλά για μια πανέμορφη θαλαμηγό 25 μέτρων, με το όνομα "Kasos Princess", η οποία αρματώνεται εδώ και τέσσερα χρόνια σε ένα από τα παλιά και ανενεργά (απ' το 1912) καρνάγια της ακριτικής Κάσου. Ενός μαρτυρικού νησιού της Δωδεκανήσου, στο οποίο ζούσαν και ευημερούσαν άλλοτε 8.000 κάτοικοι αλλά, καθώς αυτό ξεχάστηκε από τις ελληνικές κυβερνήσεις, επιβιώνουν σήμερα σ' αυτό 850 μόνο ψυχές.

Το κουφάρι ενός ταχύπλοου κρούϊζερ Ιταλικής κατασκευής λοιπόν, μήκους 25 μέτρων, αγόρασε πριν από τέσσερα χρόνια ο Γιώργος Μανούσσος. Το κουφάρι αυτό, που ναυπήγησε η Ιταλική εταιρεία "Velmare" στο Λιβόρνο, μεταφέρθηκε στην Κάσο με ειδικό πλοίο και ο δαιμόνιος αγοραστής του ανασκουμπώθηκε να το τελειοποιήσει και να το αρματώσει. Κόντρα γέφυρα, κατασκευή και διαμόρφωση ντεκ, διαρρύθμιση εσωτερικών χώρων, bow thruster, ηλεκτρονικός και ναυτιλιακός εξοπλισμός, τοποθέτηση κινητήρων, αξονικά, δέστρες, πιλοτήριο, καθίσματα επιβατών, εγκατάσταση κλιματισμού, τουαλέτες, καμπίνες, ανοξείδωτα ρέλια, όκια, ηλεκτρική εγκατάσταση, όλα βγήκαν, κυριολεκτικώς, απ' τα χέρια του Γιώργου Μανούσσου, των δύο παιδιών του, του Σταύρου και του Βασίλη, και ενός αλλοδαπού εργάτη, ο οποίος "όταν άρχισε το αρμάτωμα του σκάφους ήταν ανειδίκευτος και σήμερα βάζει κάτω πολλούς "μηχανικούς" και πλαστικατζήδες", όπως λέει χαρακτηριστικά ο Γιώργος Μανούσσος.

Στο παλιό καρνάγιο, στη Βλυχά, μπορεί να μην υπάρχουν πια οι καραβομαγαζέδες του 18ου και του 19ου αιώνα, οι κωλοζώστες και τα φαλάγγια, υπήρχαν όμως η θέληση, οι γνώσεις και το μεράκι του Γιώργου Μανούσσου και των βοηθών του, που μετέτρεψαν το γυμνό σκαρί σε ένα όμορφο ταχύπλοο σκάφος, το οποίο ήδη κοσμεί το λιμάνι της Κάσου και σύντομα θα εξυπηρετεί τις ανάγκες επικοινωνίας των κατοίκων και των επισκεπτών της με τα λιμάνια των γειτονικών νησιών, της Κρήτης και της Καρπάθου.

Είναι να απορεί πάντως κανείς, γνωρίζοντας την ανυπαρξία υποδομών και ευκολιών στο καρνάγιο της Βλυχάς, πώς είναι δυνατόν να βγήκε αυτό το αποτέλεσμα. Και  λέω, μετά λόγου γνώσεως, ότι δεν υπάρχει οργανωμένο σύγχρονο ναυπηγείο στην Ελλάδα το οποίο να έχει στη γραμμή παραγωγής του σκάφος με την κατασκευαστική τελειότητα και ναυτωσύνη της "Κασιώτισας πριγκήπισσας". Ας μη θεωρηθεί μάλιστα υπερβολή εάν πω ότι τέτοιο ναυπηγείο δεν υπάρχει ίσως σε ολόκληρο τον κόσμο...

Το βράδυ του Σαββάτου 6 Νοεμβρίου 2010 έφθασε με το καράβι της άγονης γραμμής στην Κάσο ο μεγάλος γερανός της Χανιώτικης εταιρείας ειδικών μεταφορών "Μαρνελάκη" και το συνεργείο που θα καθέλκυε την "Κασιώτισα πριγκήπισσα" στα νερά της Βλυχάς. Η Κυριακή της 7ης Νοεμβρίου 2010 ήταν ημέρα γιορτής. Και εκεί που όλοι θα περίμεναν το ενδιαφέρον να μονωπωλήσουν οι περιφερειακές και δημοτικές εκλογές, την παράσταση έκλεψε η καθέλκυση της "Κασιώτισας πριγκήπισσας", που ξεκίνησε το πρωί και ολοκληρώθηκε αργά το απόγευμα της ίδιας ημέρας συγκεντρώνοντας το ενδιαφέρον δεκάδων Κασιωτών και ετεροδημοτών. Ακόμη και ο καιρός υποκλίθηκε στη δύσκολη προσπάθεια, με ήλιο, ζέστη, άπνοια και μπουνάτσα. Τύφλα να'χει το καλοκαίρι!

Η καθέλκυση ενός σκάφους βάρους 50 τόνων δεν είναι σίγουρα εύκολη υπόθεση, ιδίως μάλιστα σε ένα ακριτικό και ξεχασμένο νησί όπου δεν υπάρχουν οι ανάλογες υποδομές, με επίδοξους "ιδιοκτήτες" της... παραλίας και του καρνάγιου να παρακολουθούν βιντεοσκοπώντας τις πιθανές αλλοιώσεις του περιβάλλοντος και του αιγιαλού! Γι' αυτό, και με δεδομένο ότι καμμία ασφαλιστική εταιρεία δεν δέχθηκε να ασφαλίσει τους κινδύνους της καθέλκυσης, όλες οι κινήσεις των ανδρών του συνεργείου ήταν καλά υπολογισμένες και τα βήματά τους πολύ προσεκτικά. Μέχρι που επιστρατεύτηκε μηχάνημα για τη μεταφορά μπαζών και χαλικιών, από αυτά που κατεβάζει στην παραλία της Βλυχάς ο χείμαρρος, ώστε να δημιουργηθούν οι "βάσεις" πάνω στις οποίες θα πατούσαν τα πέλματα του γερανοφόρου οχήματος, όσο αυτό προχωρούσε προς τη θάλασσα. Αρκετοί φίλοι του Γιώργου Μανούσσου είχαν εν τω μεταξύ κατέβει από νωρίς στο καρνάγιο προκειμένου να βοηθήσουν κι' αυτοί στην καθέλκυση.

Δέκα περίπου ώρες κράτησε η διαδικασία, ενώ το γερανοφόρο όχημα χρειάστηκε να μετακινηθεί προς την θάλασσα τρεις φορές, με ανάλογη μετακίνηση των πελμάτων στήριξης. Οι ιμάντες έτριζαν πάνω στα πλευρά του σκάφους καθώς ο χειριστής του γερανού έπαιρνε τα "μπόσικα". Και όταν η βάρους 50 τόνων "πριγκήπισσα" αιωρείτο πάνω απ' τα ξύλινα φαλάγγια, έτρεχαν οι βοηθοί να τα μεταφέρουν στο σημείο της επόμενης θέσης, μέχρις ότου το γερανοφόρο όχημα πλησιάσει στη θάλασσα, στηρίξει τα πέλματά του στο έδαφος και ευθυγραμιστεί.

Την ώρα που ο ήλιος ξάπλωνε πίσω απ' τα Καθαράκια, η γάστρα της "Κασιώτισας πριγκήπισσας" ακουμπούσε στο νερό κάτω απ' τις επευφημίες, τα χειροκροτήματα και τα συγχαρήκια όσων παρευρίσκοντο. Η ρυμούλκυσή της μέχρι τη μαρίνα έγινε με το μικρότερο σκάφος του Γιώργου Μανούσσου, ο οποίος τη διπλάρωσε και ρυμουλκώντας την με περισσή δεξιοτεχνία, την ακούμπησε απαλά στον προβλήτα απέναντι απ' τον Άη Σπυρίδωνα. Και μετά, ο αδελφός του ιδιοκτήτη Μανώλης Μανούσσος, έσπασε τη σαμπάνια στην πλώρη της ενώ άρχισαν τα καλορίζικα και οι ευχές, με τις Κασιώτικες ξυλικόπιτες και τους κουραμπιέδες να έχουν τον πρώτο λόγο.

Αν και η διαδικασία καθέλκυσης της "Κασιώτισας πριγκήπισσας" ήταν εντυπωσιακή, σ'αυτό που "βγάζει κανείς το καπέλλο του" είναι ο τρόπος ναυπήγησης και αρματώματός της. Πρόκειται για μια δουλειά η οποία είναι πέρα και πάνω από κάθε φαντασία. Δεν έχω κανέναν ιδιαίτερο λόγο να εκθειάσω τις ικανότητες και τις γνώσεις του Γιώργου Μανούσσου οι οποίες, άλλωστε, είναι λίγο πολύ γνωστές στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Κάσο. Αυτό όμως που νοιώθω την ανάγκη να γράψω είναι ότι παρόμοια δουλειά σε σκάφος αυτού του μεγέθους δεν έχω ξαναδεί.

Ακόμη και οι επιθεωρητές της Επιθεώρησης Εμπορικών Πλοίων του Υ.Ε.Ν. έμειναν με το στόμα ανοικτό όταν είδαν το αποτέλεσμα και ντράπηκαν να κάνουν ακόμη και την παραμικρή παρατήρηση! Ο τρόπος κατασκευής, αρματώματος και εξοπλισμού του σκάφους υπερβαίνει κατά πολύ τις προδιαγραφές ασφαλείας που θέτει η Επιθεώρηση, ενώ είναι απολύτως βέβαιο ότι αποτελούν υπόδειγμα δουλειάς και παράδειγμα προς μίμησιν, ακόμη και για διεθνώς καταξιωμένα ναυπηγεία πανάκριβων θαλαμηγών. Θα πει βεβαίως κάποιος ότι τα μεγάλα ναυπηγεία είναι σε θέση να αρματώσουν ένα 25μετρο σκάφος μ' αυτές τις προδιαγραφές. Δεν το κάνουν, όμως, γιατί ο χρόνος που χρειάστηκε για να βγάλει ο Κασιώτης ιδιοκτήτης την τελειομανία του, δεν πληρώνεται από κανέναν αγοραστή και με τίποτε...

Ο Γιώργος Μανούσσος, στη συζήτηση που είχα μαζί του, μου εκμυστηρεύτηκε μεταξύ των άλλων ότι τον προβλημάτισε πολύ η αντιεπαγγελματική συμπεριφορά πολλών αντιπροσώπων, αναγκάζοντάς τον έτσι να παραγγείλει τα περισσότερα εξαρτήματα απ' ευθείας απ' το εξωτερικό ή να τα κατασκευάσει ο ίδιος στο μηχανουργείο του στην Κάσο. Όπως, επί παραδείγματι, έγινε με τα ανοξείδωτα περιμετρικά ρέλια, τα οποία ζήτησε  - και δέχθηκε να πληρώσει - προκειμένου να έχουν πάχος 2 mm, αλλά αυτά του παρεδόθησαν σε πάχος υλικού μόλις 0,8 mm! Τα επέστρεψε, βεβαίως, και αναγκάστηκε να τα  κατασκευάσει ο ίδιος στην Κάσο!

Μου είπε, επίσης, ότι πρόσθεσε πολυεστερικές ενισχύσεις βάρους δέκα περίπου τόνων στη γάστρα του σκάφους, αφού η πολύχρονη εμπειρία του του δίδαξε ότι η θάλασσα του Καρπάθιου και τα φορτία του σκάφους δεν συγχωρούν προχειροδουλειές και "αεράτες" κατασκευές. Μου μίλησε για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε προκειμένου να δουλέψουν σε έναν ανοικτό χώρο εκτεθιμένο στη ζέστη, το κρύο και την υγρασία. Για να αντιμετωπίσουν τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και τις μεταβολές της θερμοκρασίας και της υγρασίας, αναγκάστηκαν να κατασκευάσουν ένα γιγαντιαίο μεταλλικό σκελετό, τον οποίον έντυσαν με χονδρό πλαστικό, προβλέποντας βεβαίως και τον αναγκαίο εξαερισμό ώστε να μην εγκλωβίζεται η πολυεστερική σκόνη στον χώρο εργασίας.

Οι μπουλμέδες του σκάφους είναι πλαστικοποιημένοι, εμπρός και πίσω, ενώ όλα τα ανοξείδωτα εξαρτήματα είναι από ατσάλι 3/16 Ευρωπαϊκής προέλευσης. "Μόνο για την άγκυρα έχω έναν ενδοιασμό, επειδή είναι Κινέζικη. Δεν μπόρεσα, δυστυχώς, να βρω αυτήν που ήθελα", είπε χαρακτηριστικά ο Γιώργος Μανούσσος. Οι βάσεις των μηχανών κατασκευάστηκαν από τον ίδιο, ενώ εγκλωβίστηκε ανοξείδωτη λάμα με μπουλόνια μέσα στους πολυεστερικούς διαμήκεις δοκούς ώστε να αποκλειστεί κάθε πιθανότητα μετακίνησης των κινητήρων.

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί ο τρόπος που επινόησε ο Γιώργος Μανούσσος για να εξασφαλίσει την αυτόνομη λειτουργία του κάθε κινητήρα ξεχωριστά, οι διπλές υδατοπαγίδες, οι δεκάδες ηλεκτρικές αντλίες σε όλα τα διαμερίσματα της γάστρας και του μηχανοστασίου, ο ηλεκτρικός πίνακας, η τοποθέτηση των υδραυλικών τιμονιών, ο τρόπος ψύξης των κινητήρων και η κατασκευή των εξατμίσεων, το ζευγάρι των ηλεκτρογεννητριών, που εξασφαλίζουν την αναγκαία παροχή ρεύματος για τον φωτισμό, τον εξοπλισμό και τα μηχανήματα κλιματισμού, που υπάρχουν σε όλους τους χώρους του σκάφους. Και δεν είναι μόνο οι προδιαγραφές ασφαλείας που προκαλούν εντύπωση, αλλά και η δουλειά που έχει γίνει στο φινίρισμα του πολυεστέρα. Φινίρισμα το οποίο θα ζήλευαν, σίγουρα, πολλά ναυπηγεία.

Το σκάφος θα κινείται με δύο πετρελαιοκινητήρες ηλεκτρονικές νέου τύπου Caterpillar C32, μεταβλητής ιπποδύναμης από 1100 έως 1800 h.p., θα πάρει πρωτόκολλο για την μεταφορά 140 περίπου επιβατών, για μικρή ακτοπλοία 80 ναυτικών μιλίων, ενώ ο ιδιοκτήτης του έχει προβλέψει ακόμη και την ενοικίασή του εκτός Κάσου (charter) αν οι τοπικές ανάγκες δεν αρκούν για την εμπορική εκμετάλλευσή του. Γι' αυτό έχει προβλεφθεί τα καθίσματα των επιβατών στο σαλόνι του σκάφους να μετακινούνται, προκειμένου ο χώρος να διαμορφώνεται κατάλληλα για μια τέτοια χρήση. Ηεξωτερική εικόνα του σκάφους ολοκληρώνεται με την διαμόρφωση του sundeck της πλώρης σε μεγάλο οβάλ κάθισμα για τους επιβάτες, και την θηριώδη πασαρέλλα της πρύμνης. Η χαρά του "υπηρέτη", των λουομένων και των αυτοδυτών!

Αυτό που εγώ θέλω να ευχηθώ στον Γιώργο Μανούσσο και τα παιδιά του, σαν επίλογο, είναι η "Κασιώτισα πριγκήπισσά" τους να είναι καλορίζικη, καλοτάξιδη και να έχει πολλούς και ασφαλείς πλόες. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι ένα τέτοιο σκάφος ναυπηγήθηκε, σχεδόν, και αρματώθηκε στην ακριτική και ξεχασμένη Κάσο. Ένα από τα νησιά του Αιγαίου που αποτελούσε κάποτε ναυτική δύναμη και ευημερούσε, ενώ στα καρνάγια του εναυπηγούντο και αρματώνονταν, μέχρι και το 1912, μεγάλα ιστιοφόρα καράβια. Ένα νησί που σήμερα βλέπει το ανθρώπινο δυναμικό του να μαραζώνει, να μεταναστεύει και να συρρικνώνεται. Αναπόφεκτη συνέπεια των προδοτικών επιλογών και πολιτικών των κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών και της αδιέξοδης πόλωσης που ταλαιπωρεί τους λιγοστούς πια ψηφοφόρους του...

Επειδή πιστεύω ότι το αρμάτωμα του σκάφους αυτού χρήζει ιδιαίτερης μελέτης και προσοχής, με την πρώτη ευκαιρία που θα πάω στην Κάσο θα το βιντεοσκοπήσω και θα μοιραστώ με τους αναγνώστες του "Rib and Sea" τη χαρά μου και την τύχη να δω μια τέτοια δουλειά από κοντά.