Rib and Sea
|
|
|
Το σωσίβιο, το quick stop και η ζώνη σώζουν ζωές
Πάμε για δικτατορία του κορονοϊάτου;
Του Θάνου Τζήμερου.
Να ξεκινήσουμε από το Σύνταγμα και να προχωρήσουμε βήμα – βήμα. Δίνει το Σύνταγμα τη δυνατότητα στην κυβέρνηση να αναστέλλει βασικές ατομικές ελευθερίες, για να προστατεύσει τη Δημόσια Υγεία; Η απάντηση είναι ένα καραμπινάτο «ΟΧΙ»!
Μα τι είναι αυτά που λες; Θες να πεθάνουμε λόγω… ατομικών ελευθεριών; Προφανώς δεν θέλω. Ούτε υποστηρίζω πως το μέτρο απαγόρευσης της κυκλοφορίας είναι εσφαλμένο, αλλά μη βιάζεστε. Θα φτάσουμε κι εκεί. Προς το παρόν, μιλάμε για το τι μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει με τις ατομικές ελευθερίες μια κυβέρνηση, στο πλαίσιο του Συντάγματος.
Το Σύνταγμα λοιπόν, στο άρθρο 48, αναφέρει με σαφήνεια πότε, πώς και για πόσο μπορούν να περιοριστούν οι ατομικές ελευθερίες. Σε 3 περιπτώσεις μόνο:
α) πολέμου,
β) επιστράτευσης εξαιτίας εξωτερικών κινδύνων ή άμεσης απειλής της εθνικής ασφάλειας,
γ) αν εκδηλωθεί ένοπλο κίνημα για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Συνέβη κάτι από τα τρία; Όχι.
Είναι άξιο μνείας, ότι στο Σύνταγμα του 1975 ο 3ος λόγος ήταν πιο «ευρύς»: περίπτωση «σοβαράς διαταραχής ή εκδήλου απειλής κατά της δημοσίας τάξεως και ασφαλείας του κράτους εξ εσωτερικών κινδύνων». Η ΣΤ΄ Αναθεωρητική Βουλή το 1986, τον περιόρισε προσδιορίζοντάς τον με σαφήνεια, ως ένοπλη απόπειρα επιβολής δικτατορίας και έτσι έμεινε μέχρι σήμερα. Το σκεπτικό της αναθεώρησης ήταν πως η φλου αναφορά σε "εσωτερικούς κινδύνους" εμπεριέχει τον κίνδυνο καταχρηστικής εφαρμογής. Σε ένα ανάπηρο πολίτευμα όπως το δικό μας, που δεν διαθέτει θεσμικά αντίβαρα (μια Γερουσία, για παράδειγμα, που θα αποφάσιζε αν κάτι, όπως ο κορονοϊός συνιστά «σοβαρή διαταραχή») ό,τι μπορεί να διαστρεβλωθεί το αφαιρούμε. Έτσι, σήμερα, οι λόγοι αναστολής των ατομικών ελευθεριών είναι οι προαναφερθέντες τρεις.
Περιλαμβάνεται σ’ αυτούς η προστασία της Δημόσιας Υγείας; Όχι.
Πώς αναστέλλονται οι προσωπικές ελευθερίες; Με έναν τρόπο, που κι αυτός προβλέπεται στο άρθρο 38: η Βουλή, με απόφασή της, που λαμβάνεται ύστερα από πρόταση της Κυβέρνησης, θέτει σε εφαρμογή, σε ολόκληρη την Επικράτεια ή σε τμήμα της, τον νόμο για την “κατάσταση πολιορκίας”, φτιάχνει στρατοδικεία και αναστέλλει την ισχύ ορισμένων διατάξεων του Συντάγματος.
Τηρήθηκε αυτή η διαδικασία; Όχι.
Για πόσο χρόνο ισχύει η συνταγματική αναστολή; Το πολύ για 15 μέρες, διάστημα το οποίο μπορεί να παρατείνεται ανά δεκαπενθήμερο μόνο με προηγούμενη απόφαση της Βουλής, η οποία συγκαλείται ακόμη και αν έχει λήξει η βουλευτική περίοδος ή η Βουλή έχει διαλυθεί.
Ποιες ελευθερίες μπορούν να περιοριστούν; Πολλές και σοβαρές: σε κατάσταση πολιορκίας, η κυβέρνηση μπορεί να απαγορεύει μετακινήσεις και εγκατάσταση εντός της χώρας, ο στρατός μπορεί να μπαίνει σε σπίτια ιδιωτών χωρίς παρουσία εισαγγελέα και να τα κάνει φύλλο - φτερό, όλα όσα ξέρουμε για τη Δικαιοσύνη και τα δικονομικά δικαιώματα πάνε περίπατο, οι πολίτες μπορούν να συλλαμβάνονται και χωρίς ένταλμα, συνδικαλισμός και απεργίες μπαίνουν στο ψυγείο, ενώσεις και σωματεία μπορούν να διαλύονται, ΜΜΕ να διατάσσονται να κλείσουν και ένα σωρό άλλα που περιγράφει ο νόμος 566/1977. Ευτυχώς δεν τα ζήσαμε, διότι ουδέποτε χρειάστηκε να κηρυχθεί η χώρα σε κατάσταση πολιορκίας.
Μα, δεν πρέπει το κράτος να μεριμνά για την υγεία των πολιτών, όπως αναφέρει το άρθρο 21 του Συντάγματος; Ναι, όπως πρέπει να μεριμνά και για ένα σωρό άλλα πράγματα, σεβόμενο τις ατομικές ελευθερίες. Πουθενά το Σύνταγμα δεν αναφέρει, ούτε υπονοεί καν, πως αυτή η μέριμνα μπορεί να τις αναστέλλει. Τα θεμελιώδη δικαιώματα έχουν αυξημένη τυπική δύναμη. Θέτουν δηλαδή τα όρια λειτουργίας των οργάνων της Πολιτείας σε ό,τι αφορά τις σχέσεις τους με τους πολίτες, δεν υποτάσσονται σ΄ αυτές.
Πού λοιπόν ερείδονται νομικώς οι αποφάσεις της κυβέρνησης με τις οποίες περιορίζονται θεμελιώδεις ατομικές ελευθερίες; Πουθενά! Δεν είναι τυχαίο που ο Κυριάκος στα διαγγέλματά του αναφέρει συχνά - πυκνά τη λέξη «πόλεμος». Υβριδικός ή ασύμμετρος, πάντως πόλεμος. Προσπαθεί να υπομνήσει την πρώτη πρόβλεψη του άρθρου 48. Ναι, αλλά δεν υπάρχει ούτε μισός νομικός σε ολόκληρο τον κόσμο, που να ερμηνεύει την έννοια “πόλεμος” ως “επιδημία”. Προφανώς υπάρχει νομικό κενό. Θα μπορούσε το Σύνταγμα να προβλέπει ένα ιδιότυπο καθεστώς αυταρχικής άσκησης της εξουσίας όχι με τη μορφή της κατάστασης πολιορκίας, αλλά με ένα νομικό πλαίσιο ειδικού σκοπού και περιορισμένου χρόνου για αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών ή φυσικών απειλών μεγάλης κλίμακας. Δεν το προβλέπει. Άρα, πώς δεχόμαστε τέτοια εξώφθαλμη αντισυνταγματικότητα; Μολονότι σηκώνει μεγάλη κουβέντα, η παρέκκλιση από τη συνταγματική νομιμότητα λόγω κορονοϊού, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αντλεί νομιμοποίηση από το κοινό περί δικαίου αίσθημα: από την επιθυμία της πλειονότητας των πολιτών να επιβιώσουν έγκλειστοι από το να μολυνθούν και ενδεχομένως να χάσουν τη ζωή τους κάνοντας βόλτα ή πηγαίνοντας σινεμά.
Αυτό όμως δημιουργεί ένα πολύ επικίνδυνο προηγούμενο. «Αφού βγάλαμε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) κλείνοντας τον κόσμο στα σπίτια και κατεβάζοντας ρολά στις επιχειρήσεις, γιατί να μην κάνουμε κουμάντο και στα οικονομικά τους;» σκέφτηκαν οι γαλάζιοι κρατιστές. Και το έκαναν. Με ΠΝΠ ορίζεται ότι το μεικτό περιθώριο κέρδους όσων προϊόντων πωλούνται σήμερα, δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο από αυτό πριν την 1η Φεβρουαρίου 2020.
Να το δούμε λίγο αυτό. Εισάγει μια φαρμακαποθήκη, τον Ιανουάριο, μια ποσότητα μασκών, ας πούμε με 80 ευρώ το κιβώτιο. Το πουλάει στα φαρμακεία για 100. Περιθώριο μεικτού κέρδους: 20%. Εν τω μεταξύ ο κορονοϊός επελαύνει παντού, παρατηρείται παγκόσμια έλλειψη, οι τιμές ανεβαίνουν και η ίδια ποσότητα κοστίζει σήμερα για να εισαχθεί 110 ευρώ. Η φαρμακαποθήκη έχει ήδη κάποιο στοκ από τις παλιές μάσκες. Πόσο πρέπει να τις πουλήσει στα φαρμακεία; Αν τις πουλήσει 100 ευρώ το κιβώτιο, όχι μόνο δεν θα βγάλει κέρδος, αλλά τα λεφτά που θα πάρει δεν θα της φτάσουν ούτε καν για να παραγγείλει καινούργιες. Θα πρέπει να τις πουλήσει ακριβότερα από την τιμή αγοράς της νέας παραγγελίας, μπας και καλύψει κάτι και από τη χασούρα της παλιάς, διότι όσες πουλήθηκαν με 100 ευρώ δεν μπορούν να αντικατασταθούν. Για να μην μιλήσουμε για τις λειτουργικές δαπάνες που, λόγω των απαγορεύσεων, έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Ναι, αλλά έτσι, το περιθώριο μεικτού κέρδους για το στοκ θα καταλήξει αρκετά μεγαλύτερο του 20%. «Αισχροκέρδεια!» φωνάζει ο Άδωνις στα τηλεπαράθυρα. «Θα τους σκίσω στο πρόστιμο!» γράφουν τα πρωτοσέλιδα επιβραβεύοντας την «ευαισθησία» του λαϊκού ήρωα που τα βάζει με τους ανάλγητους επιχειρηματίες που βρήκαν ευκαιρία να ρουφήξουν με μπουρί το αίμα του γκοζμάκη.
Παράδειγμα δεύτερο και καθολικό. Κλείνεις το μαγαζί. Τι σημαίνει αυτό; Έσοδα μηδέν. Όμως τα έξοδα τρέχουν. Νοίκια, κοινόχρηστα, ρεύμα, αέριο, νερό, τηλέφωνο, δημοτικά τέλη, τέλη για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για ευάλωτες ομάδες, για ΕΡΤ, τέλος επιτηδεύματος, εισφορά αλληλεγγύης. Από πού θα τα βρεις να τα πληρώσεις; Και επιπλέον: μισθοδοσία προσωπικού. Να το παίξουμε φιλάνθρωποι, σκέφτονται Μητσοτάκης και Σταϊκούρας, πάντα με τα λεφτά του άλλου, ως γνήσιοι κρατιστές. Και ανακοινώνουν: το δώρο του Πάσχα θα καταβληθεί! Από ποια λεφτά; «Από αυτά που κέρδιζε ο επιχειρηματίας τις καλές εποχές» θα απαντήσει ο αριστερός, κόκκινος ή γαλάζιος. Αυτά που κέρδιζε ήταν η αμοιβή τού ρίσκου και της εργασίας του, δεν ήταν αποθεματικό για να πληρώνει δώρα μη εργαζομένων επειδή έτσι αποφάσισε η κυβέρνηση, με την επιχείρηση να έχει βάλει λουκέτο. Οι καλές εποχές όμως, ήταν πριν πολύ καιρό. Έχουμε ήδη συμπληρώσει μια δεκαετία κρίσης και οι περισσότερες επιχειρήσεις είναι μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Πώς αποφασίζει μια κυβέρνηση να τις κλείσει και ταυτόχρονα διατάζει να συνεχίσουν να έχουν ανοιχτή την κάνουλα μέρους τουλάχιστον των μισθοδοτικών τους υποχρεώσεων; Επειδή εκδόθηκε μια ΠΝΠ; Σε τι διαφέρει αυτό από τα νταούλια του Τσίπρα, τον ένα νόμο με το ένα άρθρο ή το go back;
Και τι θα συμβεί στο τέλος; Αυτό που καταφέρνει πάντα η «προστασία» της εργασίας, δίκην νταβατζηλικίου στην οποία έχουμε μεγάλη παράδοση σ΄ αυτή τη χώρα: το λουκέτο θα γίνει μόνιμο, θα χαθούν όλες οι θέσεις εργασίας και το κράτος θα χάσει τους φόρους που θα πλήρωνε η επιχείρηση αν δεν μας κυβερνούσαν αριστεροί – κόκκινοι ή γαλάζιοι.
«Όχι δεν θα χαθεί καμία θέση εργασίας», παρεμβαίνει ο Βρούτσης. «Απαγορεύονται οι απολύσεις!» Και πώς θα γίνει αυτό, maître, τη στιγμή που δεν υπάρχει εργασία; «Βγάλαμε σχετική ΠΝΠ!»
Δείτε τα όσα ανατριχιαστικά αναφέρει η σχετική ΠΝΠ εδώ, η οποία υπογράφεται από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας και όλο το Υπουργικό Συμβούλιο. Ρωτάω ευθέως την ΠτΔ: εάν ως Πρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας εκδίκαζε προσφυγή εταιρείας για ακύρωση του προστίμου που θα της είχε επιβληθεί από τον Άδωνι λόγω... αισχροκέρδειας (με 35% ποσοστό μεικτού κέρδους!) τι απόφαση θα έβγαζε; Υπήρχε μία περίπτωση στο εκατομμύριο να θεωρήσει συνταγματικό το ότι ένας υπουργός κάνει κοστολόγηση στον ιδιωτικό τομέα και σε τιμωρεί όταν δεν συμφωνείς;
Καταλαβαίνετε ότι τα πράγματα είναι πλέον πολύ σοβαρά. Πρώτον, διότι η συνταγματική εκτροπή που γίνεται ανεκτή λόγω φόβου, άνοιξε την όρεξη του κρατιστή, δηλαδή αυτού του υβριδίου Πολ Ποτ και μοναχής Τερέζας, ο οποίος αποφάσισε να... αποφασίζει για το καλό σου, με ΠΝΠ, χωρίς να σε ρωτάει και κυρίως χωρίς να ρωτάει την πραγματικότητα. Δεύτερον, διότι παγιώνει στο μυαλό του απελπισμένου πολίτη, ο οποίος ενδεχομένως να μην έχει λεφτά ούτε για το σούπερ-μάρκετ, την εικόνα του κράτους - πατερούλη που τον φροντίζει δίνοντάς του ελεημοσύνη από χρήματα που έχει πάρει από τον ίδιον ή που θα πάρει και θα τα χρεώσει στα παιδιά του. Και τρίτον, διότι είναι μαθηματικώς βέβαιη η κατάρρευση του συνόλου του συστήματος καθώς μηδενικά έσοδα σε νοικοκυριά και εταιρείες συνεπάγονται κάθετη πτώση των εσόδων του κράτους (μόνο από τον ΦΠΑ θα εισπράττει) ενώ οι χρηματοδοτικές υποχρεώσεις του «πατερούλη» θα διογκώνονται.
Κι εδώ εμφανίζεται το άλλο παράδοξο. Το κράτος, μολονότι βλέπει τα έσοδά του να μειώνονται, δεν αποφασίζει, ως εργοδότης, να μειώσει τις αμοιβές των εργαζομένων (με ή χωρίς εισαγωγικά) σ΄ αυτό. Ο εν αναστολή εργαζόμενος στον ιδιωτικό θα πρέπει να βρει τον τρόπο να επιβιώσει με 400 ευρώ τον μήνα, αλλά ο δημόσιος υπάλληλος, μολονότι κι αυτός κάθεται, θα πάρει τον μισθό του στο πλήρες. Το ίδιο και ο συνταξιούχος. Καμμία ΠΝΠ δεν προβλέπει μείωση του πλαφόν των 3.725,11 ευρώ που παίρνουν καθαρά (μεικτά: 4.608 ευρώ) οι μεγαλοσυνταξιούχοι του Δημοσίου. Ο λόγος προφανής: δεν αγγίζουμε τη δεξαμενή των πελατών μας. Ως πότε όμως;
Παρένθεση: ο ΣΥΡΙΖΑ σταμάτησε να δημοσιοποιεί τις μηνιαίες συνταξιοδοτικές δαπάνες στο σύστημα «ΉΛΙΟΣ» τον Δεκέμβριο του 2018. Η δημοσίευση ήταν «μνημονιακή» υποχρέωση που δέσμευε όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις από το 2013. Η ΝΔ τον μιμήθηκε. Γιατί; Το να ξέρει ο φορολογούμενος πόσα λεφτά πληρώνει κάθε μήνα για συντάξεις και αν κάποιοι εξακολουθούν να παίρνουν τις 10 συντάξεις τον μήνα που έπαιρναν το 2018 (εδώ) πρέπει να γίνεται με την πίεση της τρόικας; Δεν είναι αυτονόητη υποχρέωση κάθε κυβέρνησης;
Θα μου πεις, καλές οι διαπιστώσεις, αλλά τι θα έπρεπε να γίνει;
Πρώτον: μείωση μισθών του Δημοσίου και συντάξεων. Όσο το συνταξιοδοτικό σύστημα είναι «αναδιανεμητικό» (δηλαδή οι νεότεροι πληρώνουν τους γεροντότερους) με κύριο πυλώνα την φορολογία, δεν μπορεί να μην εξαρτάται από το ΑΕΠ. Καμμία κυβέρνηση δεν όρισε πλαφόν στο ποσοστό του ΑΕΠ που θα ενισχύει τις συντάξεις, και ακόμα περισσσότερο καμμία ούτε συζήτησε καν την πλήρη μετατροπή του σε ανταποδοτικό – κεφαλαιοποιητικό. Όμως σε περιόδους γενικού lock-down, με ποια ηθική βάση και ποια οικονομική λογική δίνεις στον συνταξιούχο, που μπορεί να είναι και 50 ετών, τα δεκαπλάσια από αυτά που θεωρείς λογικά για τον εργαζόμενο; 400 ευρώ ο εργαζόμενος του ιδιωτικού; 400 και του Δημοσίου. 400 και ο συνταξιούχος. Μέχρι να περάσει η κρίση. Τι; Όχι;
Δεύτερον: απελευθέρωση της αγοράς ώστε να αποφασίσει η ίδια τις μικρορρυθμίσεις που χρειάζεται για την επιβίωσή της, με την κυβέρνηση να παρέχει νομική κάλυψη σε οτιδήποτε συμφωνηθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη. Ο λογικός εργαζόμενος που βρίσκεται στο σπίτι με την εταιρεία του κλειστή ξέρει ότι ο λογιστής δεν έχει λεφτά να τον πληρώσει. Και θέλει να συνεχίσει να εργάζεται και στην μ.Κ. (μετά Κορονοϊό) εποχή. Ο εργοδότης, αν δεν υφίσταται την αιμορραγία των εργοδοτικών εξόδων, δεν έχει κανέναν λόγο να απολύσει ανθρώπους στους οποίους έχει επενδύσει και χρόνο και χρήμα. Ας αφήσουμε λοιπόν τα δύο μέρη να τα βρουν χωρίς τον επόπτη - κράτος. Αναστολή εργασίας με ταυτόχρονη αναστολή μισθών είναι αυτό που όλοι σχεδόν – εκτός από όσους είναι οργανωμένοι στο ΠΑΜΕ - προτείνουν και από τις δύο πλευρές. Το ίδιο πρέπει να ισχύσει και με τα νοίκια. Έναν συνεπή ενοικιαστή τον θέλει ο ιδιοκτήτης. Θα συμφωνήσουν οι δυο τους το ενοίκιο αυτών των μηνών. Κι αν δεν συμφωνήσουν; Ο καθένας θα αναλάβει το κόστος της επιλογής του. Χωρίς το κράτος να παίρνει το μέρος του ενός ή του άλλου. Αν η νομοθεσία δεν ήταν σοβιετικού τύπου, αυτά θα είχαν γίνει ήδη.
Τρίτον: για την αντιμετώπιση άμεσων αναγκών επιβίωσης (κάποιοι δεν έχουν χρήματα ούτε για τα ψώνια της μέρας) το κράτος μπορεί να εκδώσει ένα 10ετές “κορονο-ομόλογο” και να δανεισθεί από τις αγορές με επιτόκιο χαμηλότερο (σήμερα) από 2%. Με αυτά τα χρήματα και με το ίδιο επιτόκιο (λίγο ψηλότερο για να καλύψει πιθανά κόκκινα δάνεια) θα δανείσει όσους έχουν ανάγκη, με υποχρέωση να τα εξοφλήσουν μέσα σε 10 χρόνια με εγγυητές τα παιδιά τους. Επιμένω στο δάνειο και όχι στο επίδομα, διότι κάποια στιγμή πρέπει να καταλάβουμε πως ο καθένας μας είναι υπεύθυνος για τα οικονομικά του “κουμάντα”. Κάποτε, στην εποχή των πατεράδων και των παππούδων μας, δεν υπήρχε νοικοκυριό, ακόμα και φτωχό, που να μην είχε κάτι στην άκρη για ώρα ανάγκης. Η μεταπολίτευση μάς έμαθε να ζούμε απλώνοντας μόνιμα τα πόδια έξω από την κουβέρτα, να μην σου πω έξω κι από το δωμάτιο. Η αποταμίευση θεωρείται ντεμοντέ, ενώ, ακόμα και στα χρόνια της κρίσης, ο κανόνας είναι το να ξοδεύεις από τώρα τα μελλοντικά σου έσοδα.
Πώς θα καταλάβει ο πολίτης, που πάντα ρίχνει την ευθύνη σε άλλους, πως για μια εκτεταμένη φυσική καταστροφή (που μπορεί να είναι κατολίσθηση, σεισμός, πυρκαγιά, έκρηξη ηφαιστείου, τσουνάμι, πτώση μετεωρίτη κ.λπ.) δεν ευθύνεται κανένας; Κανένας δεν οφείλει να αποζημιώσει τον άλλον, αλλά είναι δική του ευθύνη να έχει ένα κομπόδεμα για οτιδήποτε συμβεί. Όσοι δεν έχουν, θα μπορούν να μπαίνουν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του κορονο-ομολόγου και να παίρνουν για κάθε μήνα κρίσης ένα ποσό ανά άτομο προσαυξημένο ανάλογα με τα προστατευόμενα μέλη της οικογένειας. Δανεικά όμως. Καθώς, όπως έλεγε και η βαρώνη, δεν υπάρχουν λεφτά του κράτους αλλά λεφτά του φορολογούμενου. Τίποτε δεν είναι τσάμπα σ΄ αυτόν τον μάταιο κόσμο.
Αυτά, μέχρι να δούμε τις εξελίξεις από το μέτωπο της ιατρικής, που δεν θα προκύψουν αύριο. Θα πάρει μήνες αυτή η ιστορία, μπορεί να ξεπεράσει τον χρόνο. Και οι επιπτώσεις στην οικονομία θα είναι ακόμα μακρύτερες. Αλλοίμονο αν αυτή η περίοδος ξεθεμελιώσει τις ατομικές ελευθερίες στις οποίες βασίζεται ο δυτικός πολιτισμός. Είναι άλλο πράγμα η προστασία της δημόσιας υγείας, έστω κι αν γίνεται καταχρηστικά, κι άλλο η αναβίωση του σοβιετικού οικονομικού μοντέλου, με την επιβολή της δικτατορίας του κορονοϊάτου. Έχει πολύ κουπί ακόμα και πρέπει να αντέξουμε.
Εκτός αν το Υπουργικό Συμβούλιο και η ΠτΔ υπογράψουν άλλη μία ΠΝΠ, με την οποία να αναστέλλεται η δράση του κορονοϊού ή να απαγορεύεται να νοσήσεις.